Page 36 - 9-sinif-cografya-odn

128 BEŞERİ SİSTEMLER
B. YERLEŞMEYİ SINIRLANDIRAN FAKTÖRLER
B Yer şekilleri, kutuplar, yükselti, çöl, su yüzeyleri, orman ve bataklıklar yerleşmeyi sınır-
landıran bazı faktörlerdir.
Kutuplar: Kutup bölgelerinde sıcaklık yıl boyu 0°C'nin altında olduğundan bu durum yer-
leşmeyi sınırlandıran bazı faktörlerdir.

Yer Şekilleri: Dağlık ve engebeli alanlar yerleşmeyi sınırlandırır. Alpler, Kayalık Dağları ve
Himalayalar gibi alanlarda yerleşmeler sınırlıdır.
B EDİTÖR YAYINEVİ
Yükselti: Yerden yükseldikçe sıcaklık değerlerinin düşmesine bağlı olarak yerleşmeler
seyrekleşerek belli bir yükseltiden sonra kaybolur.

Çöller: Yağışın yetersiz olduğu sıcaklığın çok yüksek olduğu çöller yerleşim alanı olarak
tercih edilmez.
Bataklıklar ve Gür Ormanlar: Sıcaklık ve nemin yüksek olduğu bataklık ve gür ormanlar
ulaşım ve tarım açısından elverişsiz olduğu için yerleşim alanı olarak tercih edilmez.

C. YERLEŞME DOKULARI
B Yerleşim alanı üzerinde bulunan meskenlerin dağılış düzeni yerleşme dokularını oluş-
turur. Yerleşmeler farklı sahalarda kurulmuşlardır ve kuruldukları sahaların coğrafi
özelliklerine göre farklı dokulara sahip olmuşlardır.
B Yerleşmeler, yer şekillerine ve su kaynaklarına bağlı olarak toplu veya dağınık, yerleş-
me planına göre ise çizgisel, dairesel veya kıyı boyu yerleşmeleri şeklinde sınıflandı-
rılmaktadır.

DOKU VE ŞEKİL ÖZELLİKLERİNE GÖRE YERLEŞMELER
a. Toplu Yerleşmeler

Suyun az olduğu bölgelerdir. Nüfus fazladır. Arazinin düz olduğu ovalık alanlardır. Tar-
la tarımı ile sebze, meyve sanayi bitkileri üretimi yaygındır. İç bölgelerimizde yaygındır.

b. Dağınık Yerleşmeler

B Arazi engebelidir. Tarım alanları küçük ve parçalıdır. Nüfus azdır. Su kaynakları boldur.
Geçim kaynağı bahçecilik ve hayvancılıktır. Karadeniz’de yaygındır.

B Yerleşmeler bulundukları arazinin özellikleri, yürütülen ekonomik faaliyetler ve kültürel
özelliklere bağlı olarak çeşitli geometrik şekillere sahip olabilirler.