Page 27 - 9-sinif-cografya-odn

DOĞAL SİSTEMLER 79
b. İklimin Ekonomik Hayat Üzerindeki Etkileri

❍ Sanayinin dağılışını, ulaşım faaliyetlerini, turizm faaliyetlerini, tarım faaliyetlerini ve
ürünlerin çeşitliliğini etkiler. Bunlara bağlı olarak ticaret şekilleri de iklimin kontrolü al-
tındadır.

c. İklimin Doğal Çevre Üzerindeki Etkileri

❍ Yer şekillerinin oluşumunu,
EDİTÖR YAYINEVİ
❍ Toprak oluşumunu, tiplerini ve verimliliğini,
❍ Bitki örtüsünü ve dağılışını,
❍ Yer üstü ve yer altı su durumunu,
❍ Hayvan türlerini ve dağılışını,
❍ Erozyonu ve heyelan oluşumunu etkiler.

C. İKLİM ELEMANLARI
Sıcaklık, basınç, rüzgâr, nem, yağış gibi atmosfer olaylarına iklim elemanları denir. Bu ele-
manların yeryüzüne dağılışlarını etkileyen enlem, yükselti, yer şekilleri, okyanus akıntıları,
kara ve denizlerin dağılışları gibi faktörlere iklim etmenleri denir.

1. SICAKLIK
B Yeryüzündeki sıcaklığın kaynağı Güneş’tir.
B Yeryüzünün Güneş’ten aldığı ısı miktarına sıcaklık denir.
B Termometre ile ölçülür. Sıcaklığın birimi santigrat derece (°C) dir.
B En önemli iklim elemanıdır. Diğer iklim olaylarının da oluşmasında sıcaklık etkilidir.
B Isı ile sıcaklık, çoğu zaman aynı anlamda kullanılan ancak birbirinden farklı olan kav-
ramlardır.
B Isı, bütün cisimlerde mevcut olan potansiyel enerjiyi ifade eder.
B Sıcaklık ise bu enerjinin dışa yansımasıdır.
Güneş: Atmosfer ve yeryüzündeki temel ısı kaynağı Güneş’tir. Dünya’nın Güneşle me-
safesindeki değişmeler Güneş’in lekelerindeki büyüme miktarını da etkileyebilmektedir.
Örneğin, Dünya Güneş’e en yakın olduğu tarihte (3 Ocak) daha fazla enerji alır. Fakat bu
durum, sıcaklıklar üzerinde büyük değişim yaratmaz.

Atmosfer: Atmosfer yerden yansıyan ışınlarla ısındığı için alt katları sıcak, üst katları
soğuktur. Yükseldikçe sıcaklık her 200 metrede 1 derece azalır.
B Güneş’ten Dünyamıza gelen enerji sabittir. Ancak, Güneş’ten gelen enerjinin tümü
yeryüzüne kadar ulaşamaz. Bir kısmı atmosferde tutulur, bir kısmı atmosferin yüze-
yinden geri yansır.