Page 7 - 6. sınıf data bursluluk sınavı konu anlatımlı
P. 7

SÖZCÜKTE VE SÖZ


                              ÖBEKLERİNDE ANLAM




                 DATA YAYINLARI

                        SÖZCÜKTE ANLAM                      Mecaz Anlam

             ANLAM ÖZELLİKLERİNE GÖRE SÖZCÜKLER             z   Bir  sözcüğün  gerçek  anlamından  (temel  ve  yan
                                                              anlam) tamamıyla uzaklaşarak kazandığı yeni anla-
             z   Bir varlığı, bir kavramı karşılayan ve bunlar arasında   mına mecaz anlam denir.
               ilişki  kurmaya  yarayan  anlamlı  ya  da  anlamsız  dil   e   Tatlı diliyle herkesi büyüledi.
               birliklerine sözcük denir.                     e   Ondan beklediğim tek şey sıcak bir sohbetti.
             z   Sözcükler cümlede üç anlam içinde kullanılır. Bun-  Yukarıda geçen “tatlı” sözcüğü “etkili konuşma”, “sıcak”
               lar:                                         sözcüğü ise “içtenlik” anlamlarında kullanılmıştır.
             1) Gerçek anlam                                Şimdi “kalın” sözcüğünü temel, yan ve mecaz anlam-
             a. Temel anlam                                 lara gelecek şekilde cümle içerisinde kullanalım.
             b. Yan anlam                                     e   Gece  üşüdüğü  için  üzerine  kalın  bir  battaniye
                                                                örttü. → İnce olmayan anlamında (Temel anlam)
             2) Mecaz anlam
             3) Terim anlam                                   e   Kalın boncuklu abaküsü ile matematik çalışıyor-
                                                                lardı. → İri taneli anlamında (Yan anlam)
             Gerçek Anlam                                     e   O,  bu  kalın  kafasıyla  başımıza  daha  çok  işler
                                                                açar. → Doğru düşünememek anlamında (Mecaz
             a) Temel Anlam
                                                                anlam)
             z   Bir  sözcüğün  aklımızda  uyandırdığı  ilk  anlamdır.
               Sözlükte yer alan birinci anlamdır da diyebiliriz.  Terim Anlam

               e   Akşam yemekte tatlı da vardı.            z   Herhangi bir bilim, sanat, spor veya meslek ile ilgili
                                                              kullanılan ve sadece ona özgü olan özel kullanımlı
               e   Bu yaz sıcaklar bizi bunaltacak gibi görünüyor.
                                                              sözcüklere terim anlam denir.
             Verilen  örneklerde  geçen  “tatlı”  ve  “sıcak”  kelimeleri   e   Bu daireyi bir yıl önce satın aldık. (konut-ev) →
             cümle içinde aklımıza gelen ilk anlamıyla kullanılmıştır.  Terim anlam değil
             b) Yan Anlam:                                    e   Bugünkü konumuz dairede alandı. (Matematikte

             z   Bir  sözcüğün  aklımızda  uyandırdığı  ilk  anlamın-  geçen bir terim) → Terim anlam
               dan uzaklaşarak kazandığı yeni anlamlara ise yan   ANLAM İLİŞKİLERİNE GÖRE SÖZCÜKLER
               anlam denir. Fakat temel anlam ile yan anlam ara-
               sında tamamıyla bir uzaklaşma söz konusu değildir.  Eş Anlamlı (Anlamdaş) Sözcükler
               e   Ağacın kolları pencereye kadar uzanmıştı.  z   Anlam olarak aynı ancak yazılış olarak farklılık gös-
                                                              teren sözcüklerdir.
               e   Çocuğun ateşi bir türlü düşmüyordu.
                                                              e   Soru - Sual
             Yukarıdaki örneklerde geçen “kol” sözcüğü “dal” anla-
                                                              e   Baş - Kafa
             mında, “ateş” sözcüğü ise “artan vücut sıcaklığı” anla-
                                                              e   Acele - İvedi
             mında  kullanılarak  ilk  anlamlarından  uzaklaşıp  yan
             anlam kazanmışlardır.                            e   Öğrenci - Talebe

             z   Bir sözcüğün yan anlam kazanmasında yakıştırma   Yakın Anlamlı Sözcükler
               ve benzerlik söz konusudur.                  z   Birebir  aynı  anlamda  olmayıp  aralarında  küçük
                Ek Bilgi                                      anlam farklılıkları olan sözcüklerdir.
                                                              e   Sıkılmak - Daralmak
              z   Bir sözcüğün temel anlamı da yan anlamı da ger-
                çek anlam kapsamına girer.                    e   Uğraşmak - Didinmek
                                                              e   Çekinmek - Kaçınmak
   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12