Page 64 - 2024 KPSS TEK KİTAP KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

2. TÜRK ANAYASA TARİHİ

BÖLÜM

OSMANLI DEVLETİ’NDEKİ ANAYASAL I. Meşrutiyet (1876)
GELİŞMELER ² II. Abdülhamit tarafından “ferman” biçiminde Kanun-ı
Sened-i İttifak (1808) Esasi kabul ve ilan edilmiştir.
Halkın gelirine göre vergi vermesi ve askerlik işlerinin YAYINEVİ
² Osmanlı Devleti’nde anayasacılık hareketleri 1808 ² Kanun-ı Esasi ilk yazılı anayasadır.
tarihli Sened-i İttifak’la başlar. ² Yürütme yetkisi Heyet-i Vükelaya (Bakanlar Kurulu),
² Misak (sözleşme) biçiminde ilan edilmiştir. yasama yetkisi Ayan Meclisi ve Mebusan Meclisine
² Osmanlı Devleti ayanları tanıyarak hukukileştirmiştir. verilmiştir.
² Padişahın yetkileri sınırlandırılmış ve padişah ilk defa ² Çift meclisli yasama organı düzenlenmiştir.
kendi otoritesi yanında bir güç kabul etmiştir. ² Yerel yönetimler ilk kez bu anayasada düzenlenmiştir.
² İngilizlerin XIII. yüzyıl başlarında kabul ettiği ve İngi- Meclisi açıp kapatma yetkisi padişaha aittir.
liz meşrutiyetinin temelini oluşturan Magna Carta’ya ² Osmanlı halkı ilk defa sınırlı da olsa seçme ve seçilme
(1215) benzemektedir. hakkını kullanmıştır. .
² Sened-i İttifak bir anayasa değil, anayasal bir belge ² İlk kez genel seçim, gizli oy ve basit çoğunluk ilkeleri
EDİTÖR
niteliğindedir. uygulamaya konulmuştur.
Tanzimat Fermanı (1839) II. Meşrutiyet (1909)
² Türklerin ilk haklar beyannamesi olarak kabul edilir. ² Genel anlamda padişahın yetkileri daraltılmış; Mebu-
san Meclisinin yetkileri arttırılmıştır.
de bir sisteme bağlanması kararlaştırılmıştır.
² Padişahın sürgün yetkisi kaldırılmıştır.
² Bu fermanla padişah kanunun üstünlüğünü ilk kez
² Padişahın meclisi açma kapama yetkisi kaldırılmıştır.
kabul etmiştir. Avrupa hukuk kuralları geçerli olmaya
başlamıştır. Herkes için can, mal ve ırz güvenliğinin ² Basına sansür uygulanamayacağı düzenlenmiştir.
düzene kavuşturulması kararlaştırılmıştır. ² Haberleşmenin gizliliği ilkesi kabul edilmiştir.
² Padişahın yetkileri bu fermanla sınırlandırılmış, ² Yapılan değişiklikler neticesinde demokratik bir meş-
demokrasiye geçişin ilk adımı atılmıştır. ruti monarşi anayasası ortaya çıkmıştır.

² Mahkemeler halka açık yapılacak, mahkeme kararı
olmadan kimse idam ve sürgün edilmeyecek kararı
alınmıştır. TÜRKİYE CUMHURİYETİ’NDEKİ
ANAYASAL GELİŞMELER
Islahat Fermanı (1856)
1921 Anayasası (Teşkilat-ı Esasiye)
² Fermanın özelliği Müslümanlar ile Gayrimüslimler
arasında her yönden tam bir eşitlik sağlamasıdır. ² Meclis hükümeti sistemi ile yasama, yürütme ve yargı
² Cizye ve iltizam kaldırılmıştır. Yabancılara mülk gücü TBMM’nin elindedir. (Güçler Birliği)
edinme hakkı getirilmiştir. ² Milli egemenlik temel ilke olarak kabul edilmiştir.
² İşkence ve kötü muamele yasaklanmış, sorumlulara ² Meclisin üstünlüğü ilkesi benimsenmiştir.
ceza verilmesi hükme bağlanmıştır. ² Seçimler iki yılda bir yapılır, seçme yaşı 18’dir.
² Azınlıkların devlet memuru ve il genel meclisine üye ² Çift dereceli seçim sistemi mevcuttur.
olabilmeleri sağlanmıştır. ² Çerçeve Anayasa özelliği taşır.
² Azınlıklar, Türk okullarında okuyabilecek ve kendi din- ² Temel hak ve ödevlerle ilgili herhangi bir düzenleme
lerinde öğretim yapan okullar açabileceklerdir. bulunmamaktadır.