Page 5 - MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI GYS MEMUR KONU ANLATIMLI - DATA YAYINLARI

TÜRKÇE VE DİL BİLGİSİ

SÖZCÜKTE ANLAM VE 1. ÜNİTE

SÖZCÜK BİLGİSİ 1. BÖLÜM

Ɖ Dağın eteklerinde çiçekler vardı. (Yamaçlı yerlerin alt
I. SÖZCÜKTE ANLAM bölümü)

Her sözcük görünen, görünmeyen varlık ya da durum- Ɖ Uçağın kuyruğuna zarar vermişlerdi. (Uçaklarda kuy-
lardan birini çağrıştırır. Bu çağrışımlardan her birine ruğa benzeyen uzantı)
‘’anlam’’ denir. Sözcüklerin tek başına anlamları olduğu
gibi cümle içinde kazandığı yeni anlamlar da olabilir. 2. TERİM ANLAM
DATA YAYINLARI
Sözcüklerin anlam çeşitlenmesini şu başlıklar altında
inceleyebiliriz: Bilim, sanat, spor ya da meslek dallarıyla ilgili özel,
sınırlı bir anlamı ve kullanımı olan sözcüklere terim denir.
Terimler gerçek anlamda kullanılır. Bir sözcüğün terim
SÖZCÜKTE ANLAM
anlamı, ait olduğu alanda kullanıldığı an ortaya çıkar.
1. Gerçek Anlam Ɖ doku, nöron → biyoloji terimi
a. Temel Anlam Ɖ replik, tirat → tiyatro terimi
b. Yan Anlam Ɖ hece, ölçü, uyak → edebiyat terimi
2. Terim Anlam Ɖ Dünya, Güneş etrafında döner. (astronomi terimi)
3. Mecaz Anlam Ɖ Bu dairenin alanını hesaplayabilir misin? (geometri
terimi)
Ɖ Verilen eylemleri çatısına göre inceleyiniz. (dil bilgisi
terimi)
1. GERÇEK ANLAM Ɖ Radyo dalgalarını bulamıyordum. (teknik terimi)

Sözcüğün zihnimizde uyandırdığı ilk anlam gerçek Ɖ Korner atışını İsmail kullanacaktı. (spor terimi)
anlamdır. Sözcüğün gerçek anlamı iki şekilde kullanıla- Ɖ Fizik dersinde ses dalgalarını işledik. (fizik terimi)
bilir:

a. Temel (İlk) Anlam

Sözcüklerin aklımıza ilk gelen anlamlarıdır. Başka bir Örnek Soru
deyişle bir sözcüğün sözlükteki ilk anlamıdır. Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcüklerden hangisi
temel anlamda kullanılmıştır?
Ɖ Yolun sağ tarafında iğde ağaçları vardır. A) Hep geç kalmak onun âdetidir.
Ɖ Bardaktaki suyu niye döktün?
B) Nüfus cüzdanımı yitirdim, geçersizdir.
C) Bakanlık kadrosunda hiç açık yok.
ŗ NOT
D) Elektrik saati arızalanmış.
( Bir sözcüğün tek başına iken taşıdığı anlam ile E) Maçı kaybeden sporcular taş yağmuruna tutuldular.
cümledeki anlamı aynı ise o sözcük temel anla-
mıyla kullanılmış demektir. Çözüm

( Martının kanatları ıslaktı. A’daki âdet sözcüğü temel anlamında kullanılmıştır. Bu sözcü-
( Gençler sahilde ateş yakmışlar. ğün temel anlamı “bir kimsenin yapmaya alışmış olduğu şey”dir.
“âdet” sözcüğünün cümledeki kullanımı akla ilk gelen anlamıyla
ilgilidir. Diğer seçeneklerde verilen sözcükler yan veya mecaz
anlamda kullanılmıştır. B’de cüzdan (resmi evrak), C’de açık
b. Yan Anlam (Yakıştırmaca) (kontenjan), D’de saat (sayaç) sözcükleri yan anlamda, E’de ise
yağmur (aşırı, çok fazla) sözcüğü mecaz anlamdadır.
Şekil ve işlev benzerliğinden dolayı, bir sözcüğün başka Cevap A
bir varlığa ad olarak verilmesidir. Sözcüklerin gerçek
anlamlarından kopmadan kazandıkları bu anlama yan
anlam denir.