Page 27 - 2024 kültür ve turizm bakanlığı gys müze araştırmacısı konu anlatımlı

4.
CÜMLE BİLGİSİ
BÖLÜM

„ DATA YAYINLARI
Bir duyguyu, düşünceyi, isteği, haberi, durumu, Bir cümlede birden fazla yüklem olabilir.
olayı ifade etmek için kurulan ve kendi içinde „ “Yağız atlar kişnedi, meşin kırbaç şakladı;
anlam ve yargı bütünlüğü olan sözcüğe veya
söz dizisine cümle denir. Bir dakika araba yerinde durakladı.”
„ “Yol onun, varlık onun,
CÜMLENİN ÖGELERİ Gerisi hep angarya.”
TEMEL ÖGELER „ Kapılar açıldı, göçebeler üçlü gruplar halinde
konaktan içeri alındı.
YÜKLEM
Yüklemi söylenmeyen cümlelere eksiltili (ke-
İş, kılış, oluş, hareket, durum bildiren; haber sik) cümle denir. Yüklemin söylenmemiş ol-
veren; cümleyi bir yargıya bağlayan çekimli ması cümlenin anlamında eksiklik meydana
ögedir. getirmez. Dinleyici ya da okuyucu cümlenin
„ Birkaç gün sonra İstanbul’a gidecek. söylenmemiş kısmını ya kendisi tamamlar ya
da bu kısım zaten bilinmektedir.
„ Şehri bu hâle getiren çevre kirliliğidir.
„ Kır atın yanında duran ya huyundan ya su-
„ Bu sabah gökyüzü masmaviydi.
yundan…(alır)
Yüklemin Özellikleri „ Az veren candan, çok veren maldan… (verir)
„ Dalgalandığın yerde ne korku ne keder…(var-
Cümlenin temel ögesidir. Cümle, yargı bildiren dır)
bir söz grubu, yüklem de yargıyı üstlenen öge
olduğuna göre yüklemsiz bir cümle olamaz. Bazı eksiltili cümleler, önceki cümlenin yardı-
mıyla tamamlanır.
Yüklem çekimli bir ad ya da eylemden oluşa- „ Bilmiyorum aradan ne kadar zaman geçti.
bilir. Belki altı ay, belki bir yıl… (geçti)
„ Bir ipte iki cambaz oynamaz.
„ Buralarda hiç yol yoktur. Hatta keçi yolu
„ Pervin benden daha güzeldir. bile...(yoktur)
„ – Nerede çalışıyorsun?
Yüklem, tek kelimeden oluşabildiği gibi kelime – Türk Dil Kurumunda. (çalışıyorum)
grubundan da oluşabilir.

„ Yaşlılara saygı, toplumun geçmişine olan ÖZNE
saygısını gösterir.
Yüklemde bildirilen işi, oluşu, hareketi, du-
Kapının önünde oturan yaşlı adam babamın rumu, kılışı yerine getiren; hakkında bilgi ve
eski şoförüydü.
haber verilen ögedir. Yani yapanı veya olanı
karşılayan unsurdur.
Çekimli bir isim ya da fiil tek başınayken bile
yüklem olabilir. „ Ben bu mahalleden taşındım.
„ Öğretmenim. „ Koca bir ağaç devrilmişti.
„ Okuduk. „ Cebimde 15 lira kalmış.
„ Maviydi. „ Denizin suyu acıdır.
-399 -