Page 29 - 8-sinif-vip-tum-dersler-konu-anlatimli-22

SÖZ GRUPLARINDA ANLAM (DEYİMLER, A
SÖZ GRUPLARINDA ANLAM (DEYİMLER, ATASÖZLERİ, ÖZDEYİŞLER)TASÖZLERİ, ÖZDEYİŞLER) 2. BÖLÜM 169
DEYİMLER
• Gerçek anlamından ayrı, kendine özgü bir anlam taşıyan kalıplaşmış söz gruplarına deyim denir.

̛ Örnek: Etekleri tutuşmak, kulak misafiri olmak, eli ayağı buz kesilmek, gökte ararken yerde bulmak, elini çabuk
tutmak, elden ayaktan düşmek...

Deyimlerin Özellikleri

• En az iki sözcük- • Çoğu mecaz • Gerçek anlamlı • Genellikle mastar • Cümle hâlinde
ten oluşur. anlamlıdır. olanları da vardır. ekiyle (-mek) biter. olanları da vardır.

Ő Göz atmak Ő Gözden düşmek Ő Adını koymak Ő Kemer sıkmak Ő Armut piş ağzıma
düş!
Ő Yüz göz olmak Ő İpe un sermek Ő Yaza çıkmak Ő Maval okumak
Ő Ayıkla pirincin
Ő Uzun lafın kısası Ő Kulağı kesik Ő Yüzünü güldürmek Ő Ocağına düşmek taşını!

ATASÖZLERİ
• Toplumun kültürel mirasını yansıtan, geçmişten günümüze kadar süregelmiş, atalarımızın tecrübelerini yansıtan
özlü sözlere atasözü denir.

̛ Örnek: Ő Bir elin nesi var, iki elin sesi var. Ő Söz gümüşse sükût altındır.

Ő Güneş girmeyen eve doktor girer. Ő Ne ekersen onu biçersin.
Ő Duvarı nem, insanı gam yıkar. Ő Aza kanaat etmeyen çoğu bulamaz.
• Atasözleri genellikle mecaz anlamlıdır ancak gerçek anlamda ya da hem gerçek hem de mecaz anlamlı olan
atasözleri de vardır.

̛ Örnek: Gerçek anlamlı Mecaz anlamlı Hem gerçek hem mecaz anlamlı

Ő Hayır dile komşuna, hayır Ő Rüzgâr eken fırtına biçer. Ő Akıntıya karşı kürek
gele başına. Ő Altın eşik gümüş eşiğe çekilmez.

Ő Zorla güzellik olmaz. muhtaç olur. Ő Ateş düştüğü yeri yakar.
Ő Allah bilir ama kul da sezer. Ő Öfke baldan tatlıdır. Ő Çivi çıkar ama yeri kalır.

• Atasözleri söyleyeni belli olmayan kalıplaşmış sözlerdir. Sözcüklerinin yeri değiştirilemez, bir sözcüğün yerine eş
ya da yakın anlamlısı getirilemez.

̛ Örnek: Ağustosta beyni kaynayanın zemheride kazanı kaynar. (Doğru)
Ağustosta başı kaynayanın zemheride tenceresi kaynar. (Yanlış)

ÖZDEYİŞLER (VECİZELER)
• Bir düşünceyi kısa ve özlü bir şekilde anlatan, bir veya birkaç cümleden oluşan; atasözleri gibi yaşanan olaylardan,
gözlemlerden ders çıkarmaya dayanan ve söyleyeni belli olan sözlere özdeyiş (vecize) denir.

̛ Örnek:
Ő Cahil insanın yanında kitap gibi sessiz ol. (Mevlana Celaleddin-i Rumî)

Ő Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir. (Mustafa Kemal Atatürk)
Ő Yapabileceğini düşünen yapabilir, yapamayacağını düşünen yapamaz. Bu değişmez kuraldır. (Pablo Picasso)
EDİTÖR YAYINEVİ