Page 27 - 8-sinif-vip-tum-dersler-konu-anlatimli-22
P. 27
SÖZCÜKTE ANLAM (ÇOK ANLAMLILIK)
SÖZCÜKTE ANLAM (ÇOK ANLAMLILIK) 1. BÖLÜM 159
ÇOK ANLAMLILIK
• Dilimizin anlamlı veya görevli en küçük parçasına sözcük (kelime) denir. Sözcüklerin kullanıldıkları cümlelere göre
farklı anlamları ifade etmelerine de çok anlamlılık denir.
̛ Örnek:
“Bağlamak” sözcüğü “Baş” sözcüğü
Ő Yatı iskeleye bağladı� (Bir şeyi sabitlemek, bir yere tutturmak) Ő Sesten başı ağrıdı. (Vücudun üst kısmı, kafa)
Ő Bugün sözleşmeyi bağladı� (Anlaşma yapmak) Ő Nil, sınıfın başıdır� (Bir topluluğun yöneticisi)
Ő Bu sözleriniz beni size bağladı� (Gönlünü kazanmak) Ő Her şeyin başı sağlık. (Temel, esas)
Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi sözcükler cümlelerde farklı anlamlar kazanabilir. Sözcüklerin cümle içerisinde
farklı anlamlarda kullanılmaları, çok anlamlı olduklarını gösterir.
{ Not: Sözcüklerin gerçek (temel), mecaz ve terim anlamlı kullanımları çok anlamlılık olarak ifade edilir.
ÇOK ANLAMLILIK
Gerçek (T Mecaz Anlam Terim Anlamerim Anlam
Gerçek (Temel) Anlamemel) Anlam
T
Mecaz Anlam
• Bir sözcüğün herkesçe bili- • Bir sözcüğün ilgi veya benzet- • Bilim, sanat, meslek dalıyla
nen, en yaygın kullanılan ve me sonucu, gerçek anlamın- veya bir konuyla ilgili sözcü-
söylendiğinde akla gelen ilk dan uzaklaşarak kazandığı ğün özel ve belirli bir kavramı
anlamına gerçek (temel) an- yeni anlamlara mecaz anlam karşılamasına terim anlam
lam denir. denir. denir.
Ő Çocuklar boş arazide top Ő Senin boş laflarına artık Ő Hasan pi sayısını kullanıp
oynuyor. (İçinde, üstünde karnım tok. (Anlamsız, soruyu çözdü. (Matematik
hiçbir şey bulunmayan) yararsız) terimi)
Ő İhtiyarın elinde ağır bir çanta Ő Selma sınıfın en ağır kızıdır. Ő Kemanı notalara uygun
vardı. (Tartıda çok çeken) (Ağırbaşlı, ciddi) çalabiliyordu. (Müzik terimi)
Ő Çocuklar top oynarken Ő Sözlerin kalbimi kırdı� Ő Tüm çiçeklerin polenlerinde
camı kırmışlar� (Sert şeyleri (Gücendirmek, incitmek) bal var. (Biyoloji terimi)
vurarak parçalamak)
Ő Dünkü yangında, evin bir Ő Aldığı acı haberle yüreği Ő Eksik dişimin yerine, geçen
kısmı yanmış� (Ateş etkisi yanmış� (Çok üzülmek veya gün köprü yaptırdım. (Diş
ile kül durumuna geçip yok acımak) hekimliği terimi)
olmak)
{ Not: Mecaz anlamlı kelime- { Not: Terim anlamlı kelime-
{ Not: Sözcüğün sözlük an- lerin en çok kullanıldığı anlatım lerin çoğu, aynı zamanda ger-
lamı olarak da nitelendirilebilir. alanı, deyimler ve atasözleridir. çek anlamlıdır.
̛ Örnek:
Ő Son fırtınada ayakta kalan iki ağaç oldu. (Gerçek) Ő Fareler boş kolileri, hepten kemirmişti� (Gerçek)
Ő Hafızası sönüyor, sağduyusu kararıyordu� (Mecaz) Ő Ömrünün tek ve büyük oyunu bitmişti. (Mecaz)
Ő Bu hafta okulda eylemsiler konusunu işledik. (Terim) Ő Sandalını Kaşık Adası'nın bir koyuna çekti. (Terim)
EDİTÖR YAYINEVİ
