Page 7 - 6-sinif-telafi

6 SÖZ GRUPLARINDA ANLAM
• Kimi atasözleri gelenek ve görenekleri bildirebi- ⤷ Atasözleri genelde geniş zamanla çekimle- NOT:
lir, sosyal olayların nasıl olageldiklerini anlatabilir nirken deyimler birden çok çekime girebilir-
belli değildir, yani anonimdirler. EDİTÖR YAYINEVİ
ya da tabiat olaylarının oluşumunu aktarabilir. ler. • Ikilemeler arasına herhangi bir noktala-
⤷ Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır. (Ta- ⤷ Her ikisinin de gerçek anlamlı olanları vardır. ma işareti gelmez ve ikilemeler daima
biat olayı) ayrı yazılırlar.
⤷ Meyveli ağacı taşlarlar. (Sosyal olay) IKILEMELER ⤷ Eğri, büğrü (yanlış)
• Anlama güç katmak için aynı sözcüklerin tek-
⤷ Kızını dövmeyen dizini döver. (Gelenek - göre- rarıyla ya da sözcüklerin farklı kuruluş özellik- Eğri büğrü (doğru)
nek) ⤷ Günden, güne (yanlış)
leriyle kullanılmasıdır.
• Söyleyenleri belli değildir, anonimdirler. Ikilemeler şu yolla oluşturulur: Günden güne (doğru)
⤷ Komşu komşunun külüne muhtaçtır. • Aynı sözcüklerin tekrar etmesiyle oluşanlar ÖZDEYIŞLER
⤷ Sabır acıdır, meyvesi tatlıdır. • Bilge kişilerin, kültürlü kişilerin yazıp
⤷ azar azar, gide gide, saf saf, ara ara, bile
bile… söyledikleri kısa, yoğun anlamlı sözlerdir.
• Bazı atasözleri devrik ya da eksiltili cümle biçi- • Yakın ya da eş anlamlı sözcüklerle oluşanlar Özdeyişlerin atasözlerinden farkı, söyle-
minde görülebilir. ⤷ ağır aksak, akıllı uslu, ses seda, kılık kıyafet, yeninin belli olmasıdır.
⤷ Atın ürkeği, yiğidin korkağı... (Eksiltili cümle doğru dürüst… ⤷ Hayattta en hakiki mürişit ilimdir, fen-
şeklinde) dir.
⤷ Kazma elin kuyusunu, kazarlar kuyunu. (Devrik • Karşıt anlamlı sözcüklerin tekrar etmesiyle (M. Kemal Atatürk)
cümle biçiminde) oluşanlar ⤷ Insanlar başkalarına benzerler, içleri ol-
⤷ gele gide, büyük küçük, genç yaşlı, az çok,
sabah akşam… dukça başarı eğilir.
Deyimlerle Atasözlerinin Benzerlikleri ve Farlılıkları: • Biri anlamlı, diğeri anlamsız sözcüklerin tekrar (Montaigne)
⤷ Deyimler herhangi bir kavram ya da durumu etmesiyle oluşanlar ⤷ Adalet, evrenin ruhudur.
bildirirken atasözleri genel bir yargı niteliği ⤷ eski püskü, saçma sapan, yarım yamalak, (Ömer Hayyam)
gösterirler. güzel müzel, eğri büğrü, çer çöp… ⤷ Rüyaların gerçekleştirilmesinin en iyi
yolu uyumaktır.
⤷ Atasözleri öğüt, nasihat ve ahlak kuralı belirtir- • Ikisi de anlamsız olan sözcüklerin tekrar etme- (Paul Valery)
ken deyimler böyle bir özellik göstermez. siyle oluşanlar
⤷ karman çorman, apar topar, süklüm püklüm, ⤷ Eğitim öğrencilere saygıyla başlar.
⤷ Deyimlerin de atasözlerinin de söyleyenleri (Emerson)
eften püften, mırın kırın…
⤷ Her şeyin başlangıcı küçüktür.
• Yansıma sözcüklerin tekrar etmesiyle oluşan-
⤷ Her ikisinde de mecazlı söyleyiş vardır. lar (Cicero)
⤷ Her ikisi de kalıplaşmış yargılardır, yani sözcük- ⤷ tıkır tıkır, çat pat, kıs kıs, patır kütür, şırıl şı- ⤷ Eğri cetvelden doğru çizgi çıkmaz.
ler değiştirilemez. rıl… (Hz.Ali)