Page 177 - 8. SINIF VIP T.C. İNKILAP TARİHİ ve ATATÜRKÇÜLÜK KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

¦ ATATÜRK’ÜN ÖLÜMÜ VE SONRASI § 1777
17

* Bu sırada Birleşmiş Milletler’in kuruluşu için San Francisco’da bulunan Türk Heyeti, Türkiye’de
tek partili yönetime son verileceğini ve yeni partilerin kurulacağını açıklamıştı.

* Buna bir de Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün muhalefet partilerinin kurulması gerektiği yönün-
deki demeci eklenince Türkiye’de demokrasiye geçiş için gereken şartlar kendiliğinden gerçekleş-
miş oldu.
* Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün açıklamalarından kısa bir süre sonra 18 Temmuz 1945’te
sanayici Nuri Demirağ’ın başkanlığında “Milli Kalkınma Partisi” kuruldu. Kurucuları arasında Hüse-
yin Avni Ulaş ve Cevat Rıfat Atilhan gibi isimlerin yer aldığı Milli Kalkınma Partisi, devletçiliğe
karşı olduğunu belirtmiş ve dış politikada İslam birliği, doğu federasyonu gibi yaklaşımlar ser-
EDİTÖR YAYINLARI
gilemiştir.

* Demirağ’ın ölümüyle parti kendisini ayakta tutan en büyük kuvveti kaybetmiştir. Nuri Demirağ’ın
ölümünden sonra parti faaliyetine devam edememiş ve genel kurul toplantısını gerçekleştireme-
miştir. Bu nedenle Milli Kalkınma Partisi 22 Mayıs 1958 tarihinde kapatılmıştır.

* 1945 yılı Ocak ayında TBMM’ye “Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu” sevk edildi. Mayıs 1945’te
bütçe üzerinde tartışmalar başladı. CHP içindeki ilk önemli muhalefet bu dönemde ortaya çıktı.

* Bu muhalefet, 7 Haziran’da CHP Meclis Grup Başkanlığına Celal Bayar Adnan Menderes,
Mehmet Fuat Köprülü ve Refik Koraltan’ın ve imzalarıyla “Dörtlü Takrir” (önerge) verildi. Bu
önergede muhalefetin istekleri üç noktada toplandı. Bunlar; kanunlarda ve parti tüzüğündeki
demokrasiye aykırı hükümlerin ortadan kaldırılması, meclisin hükümeti gerçekten denetlemesi ve
seçimlerin serbestçe yapılmasıdır.

* Önergede yer alan bu istekler tartışmaya açılmış ve reddedilmiştir. Bunun üzerine CHP’den
istifa edenler Celal Bayar’ın başkanlığında 7 Ocak 1946’da Demokrat Parti’yi kurdular. Partinin
isim babası, dönemin ünlü gazetecisi Ahmet Emin Yalman’dır. Demokrat Parti’nin öncelikli amacı
adından da anlaşıldığı gibi Türkiye’de demokratikleşmeyi sağlamaktır.

* DP kuruluşundan bir buçuk ay gibi kısa bir süre sonra 26 il ve 75 ilçede parti teşkilatını tamam-
lamıştır. DP ülke genelinde teşkilatlanmaya çalışırken CHP mecliste 1947’de yapılacak milletvekili
seçimlerini, Demokrat Partililerin karşı çıkmasına rağmen öne almıştır.

* 21 Temmuz 1946’da yapılan erken genel seçimler sonucunda CHP 390, DP 65, bağımsızlar ise
7 milletvekilliği kazanmıştır. 1946 Milletvekili Genel Seçimleri, tek dereceli fakat yargı denetimi
olmayan bir sistemle gerçekleştirilmiştir. Seçim sistemine göre oylar açıkta verilmiş ve sayımlar
gizli olarak yapılmıştır.

* Yine bu seçimde, bir seçim çevresinde daha fazla oy alan bir siyasi parti, o ildeki milletvekillerinin
tamamını kazanmıştır. Demokratik olarak kabul edilmeyen bu seçim sistemi halen eleştirilmek-
tedir. 1950’den sonra DP’nin iktidara gelmesi karşısında, CHP’nin itiraz ettiği konulardan biri de
bu seçim sistemidir. Bu kez de DP, CHP’nin itirazlarına kulak tıkayacaktır.