Page 97 - 8. Sınıf Türkçe Defterim

ÖZETİN ÖZETİ 7. BÖLÜM: NOKTALAMA İŞARETLERİ

NOKTALI VİRGÜL (;)

Q Ögeleri arasında virgül bulunan sıralı cümleleri ayırmak için kullanılır.
» Ayağını sıcak tut, başını serin; gönlünü ferah tut, düşünme derin.

» Eşeğin kuyruğunu kalabalıkta kesme; kimi uzun der, kimi kısa.

Q Cümle içinde virgüllerle ayrılmış tür veya takımları birbirinden ayırmak için kullanılır.
» Çatal, bıçak ve kaşıkları makinenin üst kısmına; tava, bardak ve tencereleri ise makinenin alt kısmına dizdi.

Q İkiden fazla eş değer ögeler arasında virgül bulunuyorsa özneden sonra noktalı virgül kullanılabilir.
» İstanbul; Ankara, Adana ve Van’dan daha kalabalıktır.

İKİ NOKTA (:)

Q Kendisiyle ilgili örnek verilecek cümlelerden sonra kullanılır.
» Sınıfımızın çalışkan öğrencileri şunlardır: Aytekin, Hüseyin, Aslı, Mehtap.

Q Kendisiyle ilgili açıklama yapılacak cümlelerden sonra kullanılır.
» Beni en çok etkileyen sözü şuydu: İnsan acılarıyla büyür.

UYARI: İki noktadan sonra cümle ve özel ad niteliğinde olmayan örnekler sıralandığında bunlar büyük harfle başlamaz.
» Şu üç beyazdan uzak duralım: un, tuz, şeker.

Q Karşılıklı konuşmalarda, konuşan kişiyi belirten sözlerden sonra kullanılır.

» Hacivat: Aferin!..
Karagöz: Sağ olasın Hacı Cavcav, ver elini öpeyim!
Hacivat: Aman istemez, zaten cebimde para da yok!

ÜNLEM İŞARETİ (!)

Q Sevinç, acı, korku, şaşma gibi duyguları anlatan cümle veya ifadelerin sonunda kullanılır.
» Yaşasın, tatile gidiyoruz! (Sevinç) » Vay canına, bu sen misin! (Şaşırma)

Q Seslenme, hitap ve uyarı sözlerinden sonra kullanılır.
» Beyler, hanımlar! Bankaya ne zaman gidilecek? » Ey Türk milleti! Bu yapılanlar yapılacakların teminatıdır.
seslenme hitap

Q Seslenme ve hitap sözlerinden hemen sonra konulabileceği gibi cümlenin sonuna da konabilir.
» Dostlar! Biz bu yolun yolcusuyuz. (Ünlem işareti, hitap sözcüğünden hemen sonra kullanılmıştır.)
Dostlar, biz bu yolun yolcusuyuz! (Ünlem işareti, cümlenin sonunda kullanılmıştır.)

Q Alay veya küçümseme anlamı kazandırılmak istenen sözden hemen sonra yay ayraç içinde ünlem işareti kullanılır.
» Kadın, isteseymiş masa örtüsünü bir saatte örermiş (!) ama yapmak istemiyormuş. (Alay anlamı katmıştır.)
» Adam, zeki (!) olduğunu düşünüyordu. (Küçümseme anlamı katmıştır.)

96 8. Sınıf Türkçe