Page 82 - 8. Sınıf Türkçe Defterim

6. BÖLÜM: YAZIM KURALLARI ÖZETİN ÖZETİ

Ayrı Yazılan Birleşik Sözcükler

Q “Etmek, eylemek, olmak” gibi yardımcı fiillerle kurulan Q Birleşme sırasında kelimelerinden hiçbiri veya ikinci keli-
birleşik fiiller, ilk kelimesinde herhangi bir ses düşmesi mesi anlam değişikliğine uğramayan birleşik sözcükler
veya türemesine uğramazsa ayrı yazılır. ayrı yazılır.

» yardım etmek, dans etmek, namaz kılmak, derman bul- » köpek balığı, deve kuşu, ağustos böceği, ateş böceği, at
mak, var olmak... sineği, çörek otu, yer elması, çam fıstığı, şeker pancarı,
kuru fasulye, lüle taşı, el kitabı, tuz ruhu, hava yolu,
açık oturum, ana dili, yer çekimi, iş birliği, gök bilimi,
Q “-r / -ar / -er, -maz / -mez ve -an / -en” sıfat-fiil yarım küre, gök taşı, kuru yemiş, hafta sonu...
ekleriyle kurulan sıfat tam laması yapısındaki birleşik
kelimeler ayrı yazılır.

» çalar saat, çıkar yol, döner sermaye, güler yüz, yazar Q “Alt, üst” sözcüklerinin somut olarak yer belirttiği bir-
kasa; çıkmaz sokak, tükenmez kalem; akan yıldız, uçan leşik sözcükler ayrı yazılır.
daire...
» deri altı, yer altı, baş üstü, arka üstü, böbrek üstü
bezi...
Q Kişi adlarından oluşmuş “mahalle, bulvar, cadde, sokak,
ilçe, köy, belde vb.” yer ve kuruluş adlarında, sondaki
ünvanlar hariç şahıs adları ayrı yazılır. Q “Dış, iç, sıra” sözleriyle oluşturulan birleşik sözcük ve
terimler ayrı yazılır.
» Yunus Emre Bulvarı, Fevzi Çakmak Mahallesi, Koca Mus-
tafa paşa Caddesi, Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi, Süley- » kanun dışı, yasa dışı, ceviz içi, hafta içi, ardı sıra, yanı
man Demirel Üniversitesi, Uzungöl beldesi... sıra...

Q Yer adlarında kullanılan “batı, doğu, güneydoğu, aşağı, Q “Renk” sözü veya renklerden birinin adıyla kurulmuş
yukarı, orta, iç, yakın, uzak” sözcükleri ayrı yazılır. isim tamlaması yapısındaki renk adları ayrı yazılır.

» Batı Trakya, Doğu Anadolu, Güney Kutbu, Kuzey Ame- » gümüş rengi, çivit mavisi, gece mavisi, limon sarısı, safra
rika, Orta Anadolu, İç Asya, Uzak Doğu, Yukarı Fırat... yeşili, bal rengi...

Yazımı Sıkça Karıştırılan Bazı Sözcükler

Q “Biraz, birçok, birçoğu, birkaç, birkaçı, birtakım, herhangi, hiçbir, hiçbiri” belirsizlik sıfat ve zamirleri gelenekleşmiş olarak
bitişik yazılır.
Q “Her şey, hiçbir şey, birçok şey” sözcüklerinde olduğu gibi “şey” sözcüğü hiçbir kelimeyle bitişik yazılmaz.
Q “Her” kelimesi bazı kalıplaşmış sözcükler dışında (herkes, herhangi) ayrı yazılır. her an, her biri, her gün vb.
Q “Dış, iç, sıra” sözleriyle oluşturulan birleşik sözcük ve terimler ayrı yazılır. ahlak dışı, çağ dışı, din dışı, kanun dışı, olağan
dışı, yasa dışı; ceviz içi, hafta içi, yurt içi; aklı sıra, ardı sıra, peşi sıra, yanı sıra vb.
Q “Alt, üst, ana, ön, art, arka, yan, karşı, iç, dış, orta, büyük, küçük, sağ, sol, peşin, bir, iki, tek, çok, çift” sözlerinin başa
getirilmesiyle oluşturulan birleşik sözcük ve terimler ayrı yazılır. alt yazı, üst kat, ana dili, ön söz, art niyet, arka plan,
yan etki, karşı görüş, iç savaş, dış hat, orta oyunu, büyük dalga, küçük harf, sağ bek, sol açık, peşin hüküm, bir hücreli, iki
anlamlı, tek hücreli, çok hücreli, çift kanatlılar vb.

8. Sınıf Türkçe 81