Page 176 - 8. Sınıf Türkçe Defterim

13. BÖLÜM: YAPIYA DAYALI ANLATIM BOZUKLUKLARI ÖZETİN ÖZETİ

Çatı Uyuşmazlığı

Q Cümlelerde, yüklemlerin özne - yüklem ilişkisine göre aynı çatı özelliğine sahip olması gerekir. Aksi takdirde cümlede anlatım
bozukluğu meydana gelir.

» “Film, gerçek bir hayat hikâyesi anlatılıyor.” edilgen yapılı fiilin kullanıldığı cümlelerde gerçek özne olmaz. Bu cümlede ise
gerçek özne ve edilgen fiil birlikte kullanıldığından anlatım bozukluğu yapılmıştır.
» Film, gerçek bir hayat hikâyesi anlatılıyor. (Yanlış)

özne edilgen

Filmde, gerçek bir hayat hikâyesi anlatılıyor. (Doğru) Film, gerçek bir hayat hikâyesini anlatıyor. (Doğru)
sözde özne edilgen özne etken

»
Önce öyküyü okudu, sonra da özet çıkarıldı. (Yanlış)
etken edilgen

Önce öyküyü okudu, sonra da özet çıkardı. (Doğru) Önce öykü okundu, sonra da özet çıkarıldı. (Doğru)
etken etken edilgen edilgen

Bağlaç Yanlışları

Q Bağlaçlar olumludan olumsuza ya da olumsuzdan olumlu yargıya geçişi veya aynı anlam özelliğindeki cümleleri birbirine bağ-
lar. Anlama uygun olmayan bağlaç kullanımı anlatım bozukluğuna yol açar.

» Arayacaktım zira telefonunu bulamadım.
“Zira” bağlacı açıklama yapma amacıyla kullanılır. Bu cümlede ise olumlu anlamdan olumsuza geçiş yapıldığı için karşıtlık bildiren
“ancak, ama, lâkin” gibi bağlaçlar kullanılmalıdır.

Q “Ne ... ne” bağlacının kullanıldığı cümlelerde yüklem olumlu olmalıdır. Aksi takdirde anlatım bozukluğu yapılır.
» Bu konuda ne sana ne ona hak vermiyorum. (Yanlış) » Bizi ne aramadı ne sormadı. (Yanlış)
Bu konuda ne sana ne ona hak veriyorum. (Doğru) Bizi ne aradı ne sordu. (Doğru)

Noktalama İşaretlerinin Eksikliği

Q Cümlede noktalama işaretlerinin kullanılmaması ya da yanlış yerde kullanılması anlatım bozukluğuna yol açar.
» “Öğretmen Filiz Hanım’a yolda rastlamış.” cümlesinde özneyi belirten virgülün kullanılmaması cümleden iki sonuç çıkmasına
neden olmuştur.
1. sonuca göre özne “o”dur ve cümlede söylenmemiştir. Yolda rastlanan kişi de “Öğretmen Filiz Hanım”dır.
2. sonuca göre özne “öğretmen”dir. Yolda rastlanan kişi de “Filiz Hanım”dır.

Öğretmen Filiz Hanım’a yolda rastlamış. (Yanlış)

O, Öğretmen Filiz Hanım’a yolda rastlamış. (Doğru) Öğretmen, Filiz Hanım’a yolda rastlamış. (Doğru)

8. Sınıf Türkçe 175