Page 128 - 8. Sınıf Türkçe Defterim

10. BÖLÜM: CÜMLE TÜRLERİ (CÜMLE ÇEŞİTLERİ) ÖZETİN ÖZETİ

Q Bazı cümleler yapıca olumlu, anlamca olumsuz ya da yapıca olumsuz, anlamca olumlu olabilir.
Yapıca Olumsuz, Anlamca Olumlu Cümleler: Bu cümlelerde yüklemdeki yargı gerçekleşir ama cümlede olumsuzluk eki ya da söz-
cüğü yer alır.
» Sizin misafirperverliğinizi bilmez miyim? (Bilirim)

Q Cümlede olumsuzluk bildiren birden fazla unsur varsa cümle yapıca olumsuz, anlamca olumlu olur.
» Bu mağazada yok yok. (Her şey var.)
Yapıca Olumlu, Anlamca Olumsuz Cümleler: Bu cümlelerde yüklemdeki yargı gerçekleşmez ama cümlede olumsuzluk bildiren her-
hangi bir sözcük ya da ek de yer almaz.
» Gel de şu sıcaklarda uyu. (Uyuyamama) » Ne gazete alırdı ne dergi. (Gazete ve dergi almamak.)

Soru Cümleleri Ünlem Cümleleri
Q Soru ekleri veya sözcükleriyle bir konu hakkında bilgi Q Sevinç, hüzün, şaşırma, korku gibi duyguları ifade eden
almak, cevaplar bulmak amacıyla oluşturulan cümlelere veya içerisinde ünlem ifadeleri bulunan cümlelere ünlem
soru cümleleri denir. cümleleri denir.
» Bunlar benim miymiş? (Soru eki) » Seni burada görmek ne güzel!
» Tren kaçta hareket eder? (Soru sözcüğü) » Hâlâ unutmadığına inanamıyorum!
Q Soru eki kullanılan ancak soru anlamı taşımayan cümle- » Hay Allah, nasıl da unuttum!
lere sözde soru cümleleri denir. » Hey, beni dinlesenize!

Yapılarına Göre Cümleler

Tek Yüklemli Cümleler Fiilimsi Bulunan Cümleler
Q Tek yüklemi olan yani içinde yargı bildiren tek bir ifade Q İçinde fiilimsi türünden sözcük ya da sözcükler olan cüm-
bulunan cümlelerdir. lelerdir.
» Dün akşam aşağı mahallede düğün yaptılar. » Önce sola, sonra sağa bakarak karşıya geçti. (zarf-fiil)

» Dün gözüme uyku girmedi. » Arayan, soran kalmayınca o da gitti. (sıfat-fiil, zarf-
» Hiçbir zaman geçmedi gönül sızısı. fiil)

Birden Çok Yüklemli Cümleler Q Fiilimsi bulunan cümleler temel ve yan cümleden oluşur.
Q En az iki yüklemin birbirine virgül ya da noktalı virgülle Temel Cümle: Cümledeki ana yargıyı bildiren kısımdır.
bağlandığı cümlelerdir.
Yan Cümle: Cümlede fiilimsinin olduğu kısımdır.
» Kendinizi kötü hissetmeyin, bu zorluklar sona erecektir.
1. cümle 2. cümle » Sürekli ardına bakanlar başaramaz.
yan cümle temel cümle
» Cömert derler, maldan ederler; yiğit derler, candan ederler.
1. cümle 2. cümle 3. cümle 4. cümle
Q Şart ekiyle kurulan ve cümle içinde başka bir cümle
Bağlacı Olan Cümleler bulunduran cümlelerde de temel ve yan cümleden bah-

Q İki yüklemin birbirine bağlaçlarla bağlandığı cümlelerdir. sedilir. Bu nedenle bu cümleler tek yüklemli sayılmaz.
» Adam eve geldi ve yatağına uzandı. » Baban izin verirse sen de dondurma al.
yan cümle temel cümle
» Her şeyi bil ama yapma!
(Şart ekiyle kurulmuş cümle)
» Hem kendisi aramıyor hem de beni suçluyor.

8. Sınıf Türkçe 127