Page 127 - 8. Sınıf Türkçe Defterim

ÖZETİN ÖZETİ 10. BÖLÜM: CÜMLE TÜRLERİ (CÜMLE ÇEŞİTLERİ)

CÜMLE TÜRLERİ

Q Bir yargı bildiren sözcük ya da sözcük grubuna cümle denir. Cümleler sahip oldukları çeşitli özelliklere göre dört ana başlık
altında incelenir.

Yüklemin Türüne Göre Cümleler

İsim (Ad) Cümleleri Fiil (Eylem) Cümleleri

Q Yüklemi isim soylu sözcükler olan cümlelerdir. Q Yüklemi çekimli fiil olan cümlelerdir.
» Yavrucağız günlerdir açmış . » Ayağını yorganına göre uzat.
isim fiil
Q Yüklemi fiilimsi olan cümleler, isim cümlesidir. » Komşuda pişer , bize de düşer.
» Tek beklentim mutlu olmaktı. (olmak isim-fiil) fiil fiil
yüklem

Yüklemin Yerine Göre Cümleler

Kurallı Cümleler Devrik Cümleler
Q Yüklemi cümlenin sonunda bulunan cümlelere kurallı ya da Q Yüklemi cümlenin başında ya da ortasında bulunan cümle-
düz cümle denir. lere devrik ya da kuralsız cümle denir.
» Ben seni unutmak için sevmedim. » Dalgalan sen de şafaklar gibi ey nazlı hilal!
yüklem yüklem
» Soğuk bir kış sabahı yola çıktık. » Elleri sıcaktı bakışlarının aksine.
yüklem yüklem
Eksiltili Cümleler

Q Yüklemi söylenmemiş, tamamlanmamış cümlelerdir. Bu cümlelerde yüklemi; okuyucu zihninde tamamlar.
» El sallayan kadınlar, yaşlılar, çocuklar...
Bu cümlede yüklem söylenmemiştir. Okuyucu zihninde “gördük” yüklemiyle cümleyi tamamlayabilir.

Q Ek fiili düşmüş cümleler eksiltili cümle değildir.
» Gözlerinde hep hüzün var. ( Yüklemdeki “-dır” ek fiili düşmüştür.)
yüklem

Anlamlarına Göre Cümleler
Olumlu Cümleler Olumsuz Cümleler

Q Yüklemin bildirdiği yargı gerçekleşmiş ya da gerçekleşebi- Q Yüklemin bildirdiği yargının gerçekleşmediğini ya da ger-
lecek nitelikteyse bu cümleler olumlu cümlelerdir. çekleşmeyeceğini ifade eden cümleler olumsuz cümlelerdir.

» Çiçekçide yaşlı bir adam vardı. » Ben anlamam toptan tüfekten.
» Sonunda huzuru buldum burada. » Bana karşı çok anlayışsız.

Q Olumlu cümlelerde yüklemde bildirilen durumun iyi ya da Q Fiil cümlelerinde olumsuzluk, “-ma / -me, -maz / mez”
kötü olması önemli değildir. Burada önemli olan cümledeki ekleriyle; isim cümlelerinde olumsuzluk, “-sız / -siz” ekleri
iş ya da durumun gerçekleşmesidir. ve “yok, değil” sözcükleriyle yapılır.
» Altında eziliyorum çaresizliğimin.

126 8. Sınıf Türkçe