Page 49 - 7. SINIF DUBLEKS TÜRKÇE DEFTERİM

4. Bölüm: Fiilde Yapı ÖZETİN ÖZETİ

Birleşik Fiiller

Yardımcı Fiillerle Yapılan Birleşik Fiiller Kurallı Birleşik Fiiller

Q Bir isimle bir yardımcı fiilin birleşmesi sonucu oluşan birle- Q Aralarına bir ünlü harf girmiş iki fiilin birleşmesiyle oluşan
şik fiillerdir. birleşik fiillerdir. Dört gruba ayrılır.
» hissetmek » karar kılmak
Yeterlik Fiili Tezlik Fiili
» fark etmek » kaybolmak -(e)bil- -(i)ver-
» nazar eylemek » memnun olmak Yaklaşma Fiili Sürerlik Fiili

Q Yardımcı fiil olarak genellikle “etmek, olmak, eylemek, kıl- -(e)yaz- -(e)dur-, -(e)kal-, -(e)gel-
mak, buyurmak” gibi fiiller kullanılır.

5 Yardımcı fiiller tek başına anlam kazandığında birle- Yeterlik Fiili
şik fiil oluşturmaz. Q Bir fiilin sonuna “-(e) bil-” sözcüğü getirilerek elde edilir.

» Bu yemek sanki olmuş. (ol- pişmiş anlamında) Eyleme “gücü yetmek, başarmak, izin vermek, ihtimal”
gibi anlamlar katar.
» Yarınki partide olurum. (ol- gelirim anlamında)
» Ben bu ağaca çıkabilirim. » Yarın burada olmayabilir.

» Şu oyuncak kaç lira eder? (et- fiyat anlamında)
» Akşama köye varabiliriz. » Soruyu çözemeyebilirim.

Tezlik Fiili
Anlamca Kaynaşmış Birleşik Fiiller Q Bir fiilin sonuna “-(i) ver-” sözcüğü getirilerek oluştu-
Q Bir fiilin, isim soylu bir sözcükle anlamca kaynaşarak kalıp- rulur. Cümleye “çabukluk, tezlik” anlamı katar. Eylemin
laşması sonucu oluşan birleşik fiillerdir. çabucak, hemen, kolayca yapıldığını anlatır.
Q Birleşik fiili oluşturan sözcüklerden birinin veya tümünün » Bir anda camı kırıverdi. » Eve gidip çantayı alıver.
kendi anlamını kaybetmesi ve sözcüklerin anlamca kayna- » Konuyu ona da anlatıver. » Ne olur bize geliversen.
şarak tamamen yeni ve farklı bir anlam kazanması sonucu
oluşur.
Yaklaşma Fiili
Q Deyimler, anlamca kaynaşmış bileşik fiillerdendir.
Q Bir fiilin sonuna “-(e) yaz-” sözcüğü getirilerek oluştu-
Anlamca Kaynaşmış rulur. Cümleye “az kalsın” anlamı katar. Günlük hayatta
Cümleler çok sık kullanılmayan bir birleşik fiildir. Fiilde anlatılan
Birleşik Fiiller
işin, oluşun neredeyse gerçekleşeceğini anlatır.
» O kadar sinirlenmişti ki arka-
daşının bile kalbini kırdı. kalp kırmak » Yaptığı kazada öleyazdı. (az kalsın ölecekti)

» Davranışlarıyla tüm jürinin » Dün merdivenden düşeyazdı. (neredeyse düşecekti)
gözüne girdi. gözüne girmek » Köpek sokakta donayazdı. (neredeyse donacaktı)

» Bu genç, iyi bir yazar olmayı Sürerlik Fiili
kafasına koymuş. kafasına koymak
Q Fiillerin sonuna “-(e) durmak, -(e) kalmak, -(e) gelmek”
» Öğretmeninizin sözlerine biraz sözcüklerinin getirilmesiyle oluşur. Cümleye “eylemin
kulak verin. kulak vermek devam ettiği” anlamını katar.

» Annem beni orada görünce » Siz ders çalışadurun, ben birazdan geleceğim.
küplere bindi. küplere binmek » Çocuk oturduğu yerde uyuyakalmış.

» Son yaptıklarından sonra o » Bu törenler çok eski zamanlardan beri yapılagelir.
da gözden düştü. gözden düşmek » Geminin ardından bakakaldı.

MARKAJ YAYINLARI 49
Markaj Yayınları / 7. Sınıf Türkçe