Page 38 - 7. SINIF DUBLEKS TÜRKÇE DEFTERİM

ÖZETİN ÖZETİ 3. Bölüm: Söz Gruplarında Anlam

deyİmler

Q En az iki sözcüğün bir araya gelmesiyle oluşan, genellikle gerçek anlamından az çok ayrı, kendine özgü bir anlam taşıyan,
bir kavramı ya da durumu karşılayan söz gruplarına deyim denir.
» Aba altından sopa göstermek » Ayaklarına kara sular inmek » Saati saatine uymamak
» İğne ile kuyu kazmak » Yakasına yapışmak » Nabza göre şerbet vermek

Deyimlerin Özellikleri

5 Deyimler genellikle mastar hâlinde (-mak/-mek) bulunur.
» Kafasına koymak » Haddini bilmek » Açık konuşmak
5 Deyimler kalıplaşmış söz öbekleridir. Bu nedenle deyimleri oluşturan sözcükler değiştirilemez, sözcüklerin yerine eş ya da
yakın anlamlıları kullanılamaz.
» Adımını geri atmak (Doğru) » Her derde deva olmak (Doğru) » Baltayı taşa vurmak (Doğru)
Ayağını geri atmak (Yanlış) Her derde çare olmak (Yanlış) Kazmayı taşa vurmak (Yanlış)
5 Kısa ve özlü bir anlatım söz konusudur.
» Olup bitenleri kolay haber alan kişileri ifade etmek için “kulağı delik” deyimi kullanılır.

ATASÖZLERİ

Q Uzun deneme ve gözlemlere dayanılarak söylenmiş ve halka mal olmuş öğüt verici sözlere atasözü denir.
» Bugünün işini yarına bırakma. » Rüzgâr eken fırtına biçer. » İki dinle bir söyle.

» Yuvarlanan taş yosun tutmaz. » Hamama giren terler. » Evdeki hesap çarşıya uymaz.

Atasözlerinin Özellikleri

5 Atasözleri kalıplaşmış söz öbekleridir. Bu nedenle atasözlerini oluşturan sözcükler değiştirilemez, sözcüklerin eş ya da
yakın anlamlıları kullanılamaz.
» Dost kara günde belli olur. (Doğru) » Altın yere düşmekle pul olmaz. (Doğru)
Dost siyah günde belli olur. (Yanlış) Gümüş yere düşmekle pul olmaz. (Yanlış)

5 Kısa ve özlü sözlerdir. Atasözlerinde az sözle çok şey anlatılır.
» “Cahilin dostluğundan arifin düşmanlığı yeğdir.” atasözü uzun uzadıya anlatılabilecek “Akılsız kimse iyi niyetli olsa dahi
yaptığı işin ne gibi kötü sonuçlar doğuracağını hesap edemediğinden dostuna bilmeyerek fenalık edebilir, akıllı düşmanın
yapacağı kötülükse akıl yoluyla sezilir ve gereken tedbir alınabilir.” ifadesini kısa ve öz bir şekilde anlatmaktadır.

5 İlk söyleyeni ve söylenme zamanı belli değildir. Bu nedenle atasözleri toplumun ortak malıdır.

» “Çanağa ne doğrarsan kaşığında o çıkar.” atasözünün ne zaman ve kim tarafından söylendiği bilinmemektedir.
5 Öğüt verici ve yol gösterici sözlerdir.

» “Öfkeyle kalkan zararla oturur.” atasözü, öfkeyle hareket edilmemesi gerektiğini öğütlemektedir.

5 Atasözleri genellikle mecaz anlamlıdır ve cümle biçimindedir.
» “Değersiz, kötü kimselerle ilişki kuranlar kötü huylar edinirler.” anlamında kullanılan “Körle yatan şaşı kalkar.” atasözü
mecaz anlamlıdır.

38 Markaj Yayınları / 7. Sınıf Türkçe
MARKAJ YAYINLARI