Page 68 - 7. Sınıf Türkçe Defterim

5. Bölüm: Cümlede Anlam ÖZETİN ÖZETİ

CÜMLE TAMAMLAMA

Q Bir yargı bildirmek, herhangi bir düşünceyi aktarmak, bir duyguyu ya da olayı dile getirmek amacıyla kullanılan sözcük veya
sözcük dizisine cümle (tümce) denir.

Q Cümleler tek sözcükten oluşabileceği gibi birden fazla sözcükten de oluşabilir. Ancak her iki durumda da mutlaka sözcüklerin
bir yargıyı ifade etmesi gerekir. Dolayısıyla eksik bırakılan cümleler tamamlanırken tamamlanan cümlenin anlamlı bir şekilde
yargı bildirmesine dikkat edilmelidir.
Q Cümle tamamlama, cümlede boş bırakılan kısmın cümlenin anlam bütünlüğüne göre tamamlanması demektir.

» Anne ve babalar, çocuklarına yalan söylememeyi öğütlerken --------------- öğütleri pek de etkili olmaz.
kendileri yalan söylerlerse kendileri hiç yalan söylemezlerse
Bu cümle “kendileri yalan söylerse” ifadesiyle tamamlanmalıdır. Cümle bu ifadeyle tamamlandığında mantıklı bir bütün oluşturur
ancak boş bırakılan yer “kendileri hiç yalan söylemezlerse” ifadesiyle tamamlandığında mantıken anlamsız bir cümle oluşur.

Eksik Bırakılan Cümle Tamamlanırken Şunlara Dikkat Edilmelidir:

Verilen kısım ile Verilen kısım “ama, fakat, lakin, Verilen kısım “çünkü” Verilen kısım “bundan dolayı,
eklenecek kısım arasında ancak, değil, yerine, -cağına, ifadesi ile bitiyorsa bu yüzden, bunun için” gibi
dil ve anlatım yönünden, -maktansa” gibi ifadelerle bitiyorsa eklenecek kısım ilk ifadelerle bitiyorsa eklene-
mantık akışı yönünden eklenecek kısımda düşüncenin farklı kısmın gerekçesi cek kısım ilk kısmın sonucu
bütünlük olmalıdır. bir yönüne yer verilmelidir. niteliğinde olmalıdır. niteliğinde olmalıdır.

CÜMLE OLUŞTURMA

Q Karışık bir şekilde verilen sözcük veya sözcük gruplarından anlamlı ve kurallı cümleler oluşturmaya cümle oluşturma denir.
Q Cümle oluşturma sorularında öncelikle yargı bildiren ifade (yüklem) bulunmalıdır. Oluşturulması istenen cümle kurallı bir
cümle ise yüklem en sona alınmalı ve diğer ifadeler de cümle anlamlı olacak şekilde sıralanmalıdır.
» ilgili yakından birbiriyle iki alandır eğitim ve dil Anlamlı ve kurallı hâli:

Eğitim ve dil birbiriyle yakından ilgili iki alandır.

Sözcükler arasından “alandır” ifadesi “-dır” ek fiil ekini alarak yargı bildiren ifade olmuştur. Dolayısıyla bu ifade cümlenin
sonuna getirildikten sonra cümlede bahsedilen kavramlar yani “eğitim ve dil” ifadesi de başa alınır ve diğer ifadeler de mantık
akışına göre sıralanarak anlamlı ve kurallı bir cümle oluşturulur.

5 Anlamlı Cümle: Sözcükleri mantık akışına göre sıralanmış 5 Kurallı Cümle: Yargı bildiren ifadenin (yüklem) cümlenin
cümlelerdir. sonunda olduğu cümledir.

İki Cümleden Tek Cümle Oluşturma

Q Bazı sorularda, verilen iki cümlenin birleşiminden oluşan cümle ya da tersi bir ifadeyle verilen cümlenin iki cümle hâlindeki
biçimi istenebilir. Bu tarz sorularda verilen ifadeleri en doğru biçimde ve eksiksiz yansıtan cümle ya da cümleler bulunmalı-
dır. Bağlama ögelerine ve cümledeki sözcüklerin eş veya yakın anlamlılarına dikkat edilmelidir.

» İzlanda, tarihinin en acıklı felaketlerinden birini 1783 ilkba- 1783 ilkbaharında meydana gelmiş olan Laki Vol-
harında yaşamış. kanik Patlaması, İzlanda tarihinin en acıklı fela-
» O dönemde meydana gelmiş Laki Volkanik Patlaması 25 km ketlerinden biridir ve bu patlama 25 km boyunca
boyunca uzanan bir dizi krater oluşturmuş. uzanan bir dizi krater oluşturmuştur.

7. Sınıf Türkçe 67