Page 112 - 7. Sınıf Türkçe Defterim

8. Bölüm: Parçada Anlam - 2 ÖZETİN ÖZETİ

METNİN DİL VE ANLATIM ÖZELLİKLERİ

Q Metinlerin dil ve anlatım özellikleri açısından incelenmesi parçayla ilgili olan her konuyu ilgilendirir. Dil ve anlatım özellikleri-
nin incelendiği konularda genellikle şu başlıklarla ilgili yargılar verilir:

Anlatım Biçimi Sözcük Yapısı Cümle Özellikleri Hikâye Unsurları
Açıklama Fiil - isim Öznel - nesnel anlatım Anlatıcı
Tartışma Niteleyici sözcükler Benzetme Olay örgüsü
Karşılaştırma
Öyküleme Basit yapılı sözcük Zaman
Abartma
Betimleme Türemiş yapılı sözcük Varlık kadrosu
Örneklendirme
Birleşik yapılı fiil Mekân (yer)
Sebep-amaç-koşul sonuç

Sözcük Gruplarının Düşünceyi Geliştirme Sözcükler Arası Duyulardan
Varlığı Yolları Anlam İlişkisi Yararlanmak
Atasözü Örneklendirme Eş anlamlılık Görme
Tanımlama Zıt anlamlılık
Deyim İşitme
Karşılaştırma Eş seslilik Dokunma
Özdeyiş
Tanık gösterme Yakın anlamlılık Koklama
İkileme
Sayısal verilerden yararlanma Genel-özel anlamlılık Tatma

» Örnek:

Hemşehrileri bazen candan, bazen de sahte olarak Nasrettin Hoca’ya saygı gösterirler. Günün birinde sahte saygı
gösterenlerden biri Hoca’yı evine davet eder. Hoca da konumu gereği davete icabet eder. Gider gitmesine de eve yak-
laşınca ev sahibinin başını pencereden içeriye doğru çektiğini görür. Hiçbir şey olmamış gibi evin kapısını çalan Hoca
“Komşu, ben geldim.” deyince kapının arkasından değiştirilmiş bir ses duyulur:

– Ah Hoca’m, ah! Evin sahibi buradaydı lakin az önce gitti. Ben sizin geldiğinizi söylerim. Mutlaka çok üzülecektir.
Hoca bu sözler karşısında sinirlenir ve “Ev sahibine söyleyin, bir daha bir yere giderken başını pencerede unutmasın!”
der.

Metnin dil ve anlatım özellikleri hakkında şunlar söylenebilir:

5 Deyimlerden yararlanılmıştır. Saygı göstermek, davet etmek, davete icabet etmek
5 Geçiş ve bağlantı ifadelerine yer verilmiştir. lâkin, ve
5 Açık ve anlaşılır bir anlatım vardır. Günlük dilde kulanılan sözcükler vardır.
5 Olay örgüsü vardır. Bağlantılı birden çok olay vardır.

5 Öyküleyici anlatım vardır. Olaylar oluş sırasına göre anlatılmıştır.
5 Sebep-sonuç cümlelerine yer verilmiştir. Hoca’nın davet edildiği yere gitmesindeki gerekçe toplum-
daki konumudur.
5 Görme ve işitme duyularından yararlanılmıştır. Hoca ev sahibini pencerede görür, kapının ardından değişti-
rilmiş bir ses duyar

7. Sınıf Türkçe 111