Page 72 - 7. Sınıf Fen Bilimleri Defterim

3. ÜNİTE: KUVVET VE ENERJİ ÖZETİN ÖZETİ

Aşağıdaki şekilde sarkacın hare- 1 Cisim en yüksek konumdadır Cismin çekim potansiyel enerjisi en yük-
ket etmesi kinetik ve potansiyel ve sürati sıfırdır. sektir. Kinetik enerjisi yoktur.
enerjinin birbirine dönüşümünü Cismin yüksekliği azalırken, Cismin çekim potansiyel enerjisi azalır,
gösterir. 1 - 2 arası sürati artmaktadır. kinetik enerjisi artar.

Cisim en alt konumdadır ve Cismin kinetik enerjisi en yüksek değerde-
2
sürati en büyük değerdedir. dir.
Cismin yüksekliği artarken, Cismin kinetik enerjisi azalırken, çekim
1 2 - 3 arası sürati azalmaktadır. potansiyel enerjisi artmaktadır.
2 3
Cisim en yüksek konumdadır Cismin çekim potansiyel enerjisi en yüksek
3
ve sürati sıfırdır. seviyededir. Kinetik enerjisi yoktur.

Sürtünme Kuvveti ve Kinetik Enerji

Sürtünme Kuvveti: Birbirine temas eden iki yüzey arasındaki 5 Burada oyuncak arabaların süratlerini azaltan faktör
harekete karşı yüzeylerin birbirine karşı oluşturduğu dirence sürtünme kuvvetidir. Oyuncak arabaların yüzeyle ara-
denir. Kinetik enerjinin tamamı, sürtünme nedeniyle ısı ener- sındaki sürtünmeden dolayı kinetik enerjisi azalır, oyun-
jisine dönüşür. Sürtünme kuvveti cismin ağırlığına ve cismin cak araba durduğunda ise kinetik enerjisi sıfır olur.
hareket ettiği yüzeyin cinsine bağlıdır. Q Hareketli cisimlere etki eden sürtünme kuvvetinin azal-
Q Zemine temas eden cisim, zeminin yüzeyine sürtünerek tılması için;
enerjisinin bir kısmını kaybeder ve zamanla tamamını
tüketir. Bunun sebebi cismin sahip olduğu kinetik enerji- 5 Tekerlek gibi dönen cisimler kullanılarak yuvarlanma-
dan yararlanma
nin tamamını ısı enerjisine dönüştürmesidir.
Q Sürtünme kuvveti cismin zemine temas eden yüzey ala- 5 Birbirine sürtünen parçalarda sürtünmenin azaltıl-
ması için yağ gibi sıvılardan yararlanma
nına bağlı değildir. Ağırlık arttıkça sürtünme kuvveti de
artar. 5 Yüzeylerdeki pürüzleri azaltma
Q Sürtünme kuvveti cisimleri hareket ettirmez. Hareketli 5 Cisimlerin şekillerinin sürtünmeleri azaltacak biçimde
cisimlerin her zaman hareket yönüne zıt yönde etki eder. tasarlama gibi çeşitli önlemler alınabilir.
Yüzeyin pürüzlülüğü arttıkça sürtünme kuvveti de artar. Q Sürtünme kuvveti günlük hayatta bazen işlerimizi kolay-
Örneğin, mermer yüzey halıya göre pürüzsüz olduğundan laştırırken (rahatça yürüyebilmek, yazı yazmak) bazen
mermer yüzeyde cisme daha az sürtünme kuvveti etki eder. de işlerimizi zorlaştırır (makinelerin aşınması, elbiselerin
eskimesi). Sürtünme ile işlerimizin zorlaştığı durumlarda
fazla enerji harcamamız gerekir.
Hava ve Su Direnci
Q Hava veya su ortamında bulunan cisimlere bulunduğu
3 m ortam sürtünme kuvveti uygular. Bundan dolayı bu
ortamlarda bulunan cisimlerin kinetik enerjileri azalır.
Q Havanın varlıklara uyguladığı sürtünme kuvvetine hava
direnci, suyun varlıklara uyguladığı sürtünme kuvvetine
su direnci denir.
1 m Q Hava ve su taşıtlarında sürtünme kuvvetini en aza indir-
mek için ön kısımlarının “V” şeklinde yapılması dirence
5 Şekildeki oyuncak arabalara kuvvet uygulandığında
kinetik enerji kazanır. Büyük kuvvet uygulanan oyun- karşı koymak içindir.
cak araba daha fazla yol alır ve bir süre sonra durur. Q Paraşütler havanın uygulayacağı sürtünme kuvvetini
Enerji korunumu düşünülürse kinetik enerjinin kay- arttıracak yönde yapılarak sabit süratle güvenli iniş
bolmaması gerekir. yapılması sağlanır.

7. Sınıf Fen Bilimleri 71