Page 181 - 6. Sınıf Türkçe Defterim

ÖZETİN ÖZETİ 10. Bölüm: Metin Türleri

ŞİİR

Q Duygu ve düşüncelerin ahenkli bir şekilde anlatılmasına şiir denir.
Q Şiirde hissettirilmek istenen temel duyguya da ana duygu veya şiirin teması denir.

Şiiri Oluşturan Ögeler

Mısra (Dize): Şiiri oluşturan her bir satıra mısra veya Dörtlük: Dörder mısradan oluşan şiir bütünlüklerine
dize denir. dörtlük denir.
» »
Açsam rüzgâra yelkenimi; Ak saçlı başını alıp eline,

Dolaşsam ben de deniz deniz Dize (Mısra) Kara hülyalara dal anneciğim!
Dörtlük
Ve bir sabah vakti, kimsesiz O titrek kalbini bahtın yeline,
Bir limanda bulsam kendimi. Bir ince tüy gibi sal anneciğim!

Uyak (Kafiye) Redif

Q Şiirde dize sonlarında yazılışları aynı, anlamları ve Q Dize sonlarında yazılışları, anlamları ve görevleri aynı
görevleri farklı olan sözcüklerin ya da eklerin oluştur- olan sözcük veya eklerin oluşturdukları ses tekrarına
duğu ses benzerliklerine uyak (kafiye) denir. redif denir.
» İyidir insanı ormanları gür » Sonbaharın zevki hoştur.
Temiz havası dağlarında kar Düşünme âlemi boştur.

Yukarıdaki örnekte “-r” sesleri uyak oluşturmuştur. Yukarıdaki dizelerde “-oş” sesleri uyak, “-tur” ekleri aynı
görevli olduğundan rediftir.
» Her tarafta bir liman » Ahırda kalır mı arpa sehere
Yolcu imiş her insan Üzengiler ne yakışır eğere
Yukarıdaki dizelerde “-an” sesleri uyak oluşturmuştur. “-er” sesleri uyak, aynı görevli “-e” ekleri de rediftir.

» Denizlerimiz var, güneş içinde
» Yüce dağ başında nasıl olur yurt Ağaçlarımız var, yaprak içinde
Ak sürüden kuzu alan olur kurt
Yukarıdaki dizelerde uyak yoktur ancak “içinde” sözcükleri
Yukarıdaki dizelerde “-urt” sesleri uyaktır. görev ve anlam bakımından aynı olduğu için rediftir.

Örnek:

Bilmezsin ovalar nasıldır bizde; Yandaki şiirde sözcüklerin sonundaki “-iz” harfleri sözcüklerin kökündeki
Kağnılar yollarda, yoncalar dizde... ses benzerlikleri olduğu için bu harfler “kafiye”dir. Sözcüklerin sonundaki
Saydıklarım damla değil denizde, “-de” ekleri de aynı görevde kullanılan ekler olduklarından “redif”tir.

Hele bir ekinler ekilsin de gör. -iz kafiye -de redif

180 6. Sınıf Türkçe