Page 226 - 5. SINIF VIP TÜM DERSLER KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

Isı ve Sıcaklık

ISI VE SICAKLIĞIN KARŞILAŞTIRILMASI
ISI VE SICAKLIĞIN KARŞILAŞTIRILMASI • Maddeler ısı enerjisi aldıklarında sıcaklıkları değişir�
• Sıcaklıkları farklı maddeler arasında aktarılabilen Bu değişim maddenin miktarına veya ısıtıcının gücü-

enerji türüne ısı denir� ne bağlı olarak değişebilir�
• Güneş sayesinde canlılığını devam ettiren bitkiler ve 1- Özdeş kaplara eşit miktarda konulan aynı cins sıvılar

hayvanlar toprak altında fosilleşerek kömür, petrol, özdeş ısıtıcılarla bir süre ısıtıldıktan sonra sıcaklıkları
doğal gaz gibi fosil yakıtları oluştururlar� Bu kaynak- termometre ile ölçülürse son sıcaklıklarının aynı oldu-
lar ısı ve ışık enerjisine dönüştürülerek kullanılırlar� O ğu gözlemlenir�
hâlde ısı bir enerji türüdür� 2- Özdeş kaplara farklı miktarda konulan aynı cins sıvı-
• Isının birimi kalori ya da Joule’dür� Isı kalorimetre kabı lar özdeş ısıtıcılarla bir süre ısıtılırsa son sıcaklıkları
ile ölçülür� farklı olur� Miktarı az olan sıvının sıcaklık artışı daha
• Isı, sıcaklığı yüksek olan maddeden düşük olan mad- fazla olacaktır�
deye aktarılan bir enerjidir� 3- Bir maddeden eşit miktarda alınıp özdeş ısıtıcılar
• Cismin uzamasına, genleşmesine, buharlaşmasına, kullanılarak şekildeki gibi ısıtılırsa I numaralı kaptaki
sıcaklık artışı daha fazla olur� Çünkü I numaralı kaba
erimesine, sıcaklığının artmasına yol açar� verilen ısı enerjisi daha fazladır�
• Isı alan maddelerin sıcaklığı yükselir, yani ısınır�

• Isı kaybeden maddelerin ise sıcaklığı azalır, yani so-
ğur�
• Sıcaklık maddeyi oluşturan taneciklerin ortalama ha-
reket enerjisini ifade eden değerdir�
• EDİTÖR YAYINLARI
Sıcaklık maddenin ısı alışverişinin bir göstergesidir�
I
II
• Sıcaklık bir enerji türü değildir� 4- Farklı cins maddeler eşit miktarda alınıp özdeş ısıtıcı-
• Termometre ile ölçülür� larla belli bir süre ısıtılırsa son sıcaklıkları farklı olacaktır�
• Birimi Celcius (selsiyus)’tur�

Isı Sıcaklık alkol su
• Isı bir enerji çeşidi- • Sıcaklık enerji çeşidi
dir� değildir�
• Isı birimi joule veya • Sıcaklık birimi derece I II
ISI ALIŞVERIŞI
o
kaloridir� Celsius’tur� ( C) ISI ALIŞVERIŞI
• Isı kalorimetre kabı • Sıcaklık termometre ile • Isı alışverişi, sıcaklıkları farklı olan maddeler arasında
ile hesaplanır� ölçülür� gerçekleşir�
• Maddeler arasında • Maddeler arasında sı- • Sıcaklıkları farklı olan iki madde temas ettirildiğinde
ısı alışverişi olabilir� caklık alışverişi olmaz� sıcaklığı yüksek olan maddeden düşük olan maddeye
göre doğru ısı aktarılır�
• Günlük hayatımızda bazen ısı ve sıcaklık kavramları- •
nı yanlış yerde kullanırız� Maddelerin sıcaklığı eşit olduğu anda ısı alışverişi
sona erer�
̛ Örnek: • Kış aylarında üşüyen ellerimizle sıcak bir çay fincanı-
› Kaloriferi yakınca odanın ısısı 4 °C arttı� (Isı yerine nı kavradığımızda ellerimiz ısı alarak ısınmaya başlar�
sıcaklık kullanılmalıdır�) Fincan ise ısı kaybederek soğur�
› Odanın kapısını açınca tüm sıcaklık dışarı çıktı� • Dolaptan çıkarılan buz, kola içine konulduğunda buz
(Sıcaklık yerine ısı kullanılmalıdır�) koladan ısı alarak erir, kola buza ısı vererek soğur�

226 Fen Bilimleri / 5. Ünite