Page 5 - 11. SINIF COĞRAFYA KAZANIM ODAKLI ve BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

ÖZETİN ÖZETİ ÜNİTE 1: DOĞAL SİSTEMLER

BİYOÇEŞİTLİLİK

Q Toprak, hava ve sudan oluşan yaşam alanına biyosfer denir. Biyoçeşitlilik: Bir bölgedeki çeşitli özelliklere sahip hayvan
Q Biyosfer; atmosfer, litosfer ve hidrosfer ile etkileşim ve bitki türleri ile mikroorganizmaların sayısını ve bu canlıların
halindedir. birbirleriyle ilişkisine denir.

Biyoçeşitliliğin Yeryüzüne Dağılışını Etkileyen Paleocoğrafya Faktörleri: İklim değişikliği, kıtaların
Faktörler kayması
Q Benzer yetişme şartlarına sahip bitki ve hayvan topluluk- Biyolojik Faktörler: İnsan faaliyetleri, diğer canlılar
larını içinde barındıran bölgelere biyom denir. Fiziki (Doğal) Faktörler: Toprak yapısı, sular, yeryüzü
Q Her biyomun kendine özgü hayvan türü ve bitki örtüsü şekilleri, iklim
GİRİŞ YAYINLARI
vardır.

Yeryüzündeki Biyomlar

Tropikal Yağmur Ormanları Biyomu: Her mevsimin Tatlı Su Biyomları: Tatlı su gölleri ve akarsulardan olu-
yağışlı geçtiği ve biyoçeşitliliğin fazla olduğu Ekvator ve çev- şan bu biyomun başlıca hayvan türleri; kurbağalar, solucanlar,
resinde görülür. Başlıca hayvan türleri; kelebek, goril, kuş, yengeç ve böcek türleridir.
yılan, kaplan ve orangutan gibi hayvanlardır. Çöl Biyomu: Yıllık yağış miktarının 200 mm’nin altında

Çalı Biyomu: Orta kuşağın 30° - 40° enlemleri çevre- olduğu dönenceler çevresinde ve Orta kuşağın denizden uzak
sinde yer alan, deniz kenarlarında yazları sıcak ve kurak, iç kesimlerinde görülür. Başlıca hayvan türleri; akrep, deve,
kışları ılık ve yağışlı geçen Akdeniz iklim bölgelerinde görülür. kertenkele ve çeşitli böceklerdir.
Başlıca hayvan türleri; tilki, karaca, yaban keçisi ve çakaldır. Savan Biyomu: Güney Amerika ve Afrika’nın orta kesim-
Kutup Biyomu: Kutup bölgelerinde görülür. Başlıca hayvan leriyle Hindistan’ın iç kesimlerinde tropikal iklim bölgelerinde
türleri; fok, kutup tilkisi, kutup ayısı ve penguendir. görülür. Başlıca hayvan türleri; zebra, fil, zürafa, gergedan,
Yaprak Döken Orman Biyomu: Nem ve yağışın yıl çakal, su aygırı, deve kuşu ve yılandır.
boyunca fazla olduğu Orta kuşağın kışların ılık, yazların serin Tundra Biyomu: Kışın donan yaprağın yazın çözüldüğü
geçtiği ılıman iklim bölgelerinde görülür. Başlıca hayvan tür- tundra ikliminde görülen biyomdur. Başlıca hayvan türleri; ren
leri; köstebek, gelincik, kartal, kuş ve böcek türleridir. geyiği, kutup tilkisi, karibu, misk öküzü ve kar kuşlarıdır.

İğne Yapraklı Orman Biyomu: Kışların uzun ve soğuk, Ilıman Çayırlar Biyomu: Yıllık yağış miktarının az
yazların kısa ve serin geçtiği sert karasal iklim bölgelerinde olduğu, yağışın belirli mevsimlerde toplandığı Orta kuşağın
görülür. Başlıca hayvan türleri; kar tavşanı, kurt, samur, yarı kurak iklim bölgelerinde görülür. Başlıca hayvan türleri;
geyik, vizon, baykuş, kuş ve böcek türleridir. geyik, kanguru, bufalo, tavşan, ceylan ve böcek türleridir.
Tuzlu Su Biyomu: Okyanus ve deniz gibi bazı tuzlu sularda Dağ Biyomu: Kayalık, And ve Himalaya gibi dağların yük-
yaşayan canlıların oluşturduğu bu biyomun başlıca hayvan tür- sek kesimlerinde görülür. Başlıca hayvan türleri; kartal, kar
leri; yunus, balina, hayvansal planktonlar ve bazı balık türleridir. tavşanı, tibet öküzü ve dağ keçisidir.

ekosİstemlerİn unsurları

Q Ekosistem, biyosferde birbirleriyle sürekli etkileşim içinde 5 İnorganik maddeler: Oksijen, su ve karbondioksittir.
olan canlılar ile bu canlıları saran çevreden oluşur. Q Fiziksel Unsurlar
Cansız Unsurlar 5 Işık, rüzgâr, yağış, sıcaklık, nem
Q Kimyasal Unsurlar Canlı Unsurlar
5 Organik maddeler: Yağ, protein, vitamin ve karbonhid-
ratlardır. Q Bitkiler, ayrıştırıcılar ve hayvanlardır.

6 Giriş Yayınları / 11. Sınıf Coğrafya