Page 74 - 11-fizik-beceri-temelli-soru
P. 74
BASIT MAKINELER ÇIKRIK
Basit makineler kuvvetten ya da yoldan kazanç F
sağlayan araçlardır. Basit makineler işten kazanç R r
sağlamazlar. r R
Yük
Kuvvet kazancı =
Uygulanan kuvvet F
KALDIRAÇLAR G G
● Destek ortada ise;
Merkezinden geçen eksen etrafında dönebilen silin-
DATA YAYINLARI
F.d = G.d dir ve silindirin merkezine bağlı bir koldan oluşmuş
1
2
G d 1 d 2 (Tahterevalli, eşit kollu sistemdir. F . R = G . r
F terazi, makas) Bisiklet pedalı, kuyulardan su çıkarmak için kul-
● Desteği uçta, yük ortada ise; lanılan düzenekler çıkrıktır. Yükün, yer değiştirme
F F.(d + d ) = G.d miktarı uygulanan kuvvete, yükün büyüklüğüne ve
kuvvet kolunun uzunluğuna bağlı değildir.
1
2
1
(El arabası, ceviz kıra-
d 1 d 2 DIŞLI ÇARK
G cağı)
Bir merkez etrafında dönebilen, hareket ve güç
● Destek ve yük uçta, kuvvet ortada ise;
aktarmak için kullanılan, çevresinde dişlerin sıra-
F F.d = G(d + d ) landığı disk şeklindeki çarklardır.
2
1
1
(Maşa, cımbız, kürek) n 1 n: Diş sayıları
G
d 1 d 2
n 2
f: Dönme sayıları
SABIT VE HAREKETLI MAKARALAR f 1 r 1 r 2 f 2 n = r = f
1
2
1
Sabit Makara n 2 r 1 f 2
Sabit bir eksen etrafında döne-
bilen, hareket etmeyen maka- KASNAKLAR
ralardır. Sabit makaralar kuv- f
F = G F vet ve yoldan kazanç sağla- 1 f 2 f: Dönme sayıları
mazlar. Sadece kuvvetin uygu- f .r = f .r
1 1
2 2
lama yönünü değiştirirler. r 1 r 2
G
Hareketli Makara
Bir eksen etrafında dönerek
yükselip alçalabilen makaralar- VIDA
dır. Hareketli makaraların küt-
G F
F = lesinin ihmal edildiği durumda Cisimleri birbirine tutturmak için kullanılırlar.
2
kuvvetten kazanç yoldan kayıp r
vardır. Şekildeki makaraya bağlı F
yükü h kadar yükseltmek için F a: Vida adımı
G kuvvetinin uyguladığı ip 2h a P: Zeminin gösterdiği tepki
çekilmelidir. kuvveti
EĞIK DÜZLEM
Cisim eğik düzlem P
üzerinde sabit
F hızla çekilirse r yarıçaplı vida başı F kuvvetiyle bir tam tur çevrildi-
ğinde yapılan iş F.2pr olur. Buna karşılık vida zemine
F = G.sina olur.
G.sinα h h h a kadar saplanır ve P.a işini yapar. F.2pr = P.a olur.
sina = , F = G . Vidanın zemin içerisinde ilerleme miktarı h = n.a ile
G.cosα bulunur. n: Vidanin dönme sayısı, a: Vidanın adımı
α G F . = G .h bulunur.
72
