Page 8 - 11-cografya-beceri-temelli-soru

Dağ Biyomu: Kayalık, And ve Himalaya gibi dağların Besin Zincirini Oluşturan Canlılar
yüksek kesimlerinde görülür. Başlıca hayvan türleri;
kar tavşanı, tibet öküzü ve dağ keçisidir. Üreticiler: Güneş’ten gelen enerjiyi kullanarak besin
üretirler.
Tatlı Su Biyomları: Tatlı su gölleri ve akarsulardan Birincil tüketiciler: Bitki ile beslenen otçullardır.
oluşan bu biyomun başlıca hayvan türleri; kurbağalar, Ikincil tüketiciler: Otçullar ile beslenen etçillerdir.
solucanlar ve böcek türleridir.
Üçüncül tüketiciler: Etçiller ile beslenen etçillerdir.
Tuzlu Su Biyomu: Okyanus ve deniz gibi bazı sularda Ayrıştırıcılar: Ölü hayvan ve bitkileri ayrıştırarak
yaşayan canlıların oluşturduğu bu biyomun başlıca minerallere ve humusa dönüştürürler.
DATA YAYINLARI
hayvan türleri; yunus, balina, hayvansal planktonlar
ve bazı balık türleridir.

EKOSISTEMIN ÖGELERI VE IŞLEYIŞI
● Ekosistem, biyosferde birbirleriyle sürekli etki-
leşim içinde olan canlılar ile bu canlıları saran
çevreden oluşur.

Cansız Unsurlar
● Kimyasal Unsurlar
‣ Organik maddeler: Yağ, protein ve karbonhid- Madde Döngüleri
ratlardır.
‣ Inorganik maddeler: Oksijen, su ve karbon- Karbon döngüsü: Canlıların temel yapısını oluşturan
dioksittir. karbon; atmosferde karbondioksit, suda bikarbonat
ve karbondioksit halinde, karalarda ise diğer madde
● Fiziksel Unsurlar
döngülerinde olduğu gibi karbonun tüketimi ve tüke-
‣ Işık, rüzgâr, yağış, sıcaklık, nem tilen karbonun tekrar doğaya dönmesi şeklinde olur.
Canlı Unsurlar Azot döngüsü: Azotun havadan toprağa, topraktan
● Bitkiler, ayrıştırıcılar ve hayvanlardır. bitkiye, bitkiden tüketicilere, bunlardan da tekrar
havaya ve toprağa geçmesine denir. Esas kaynağı
ENERJI AKIŞI VE MADDE DÖNGÜLERI atmosferdir. Azotun bitkiler tarafından kullanılabil-
mesi için bazı süreçlerden geçerek nitrit ve nitraklara
Besin Zinciri ve Enerji Akışı dönüştürülmesi gerekir.
● Bitkiler karbondioksit ve suyu kullanarak güneş Su döngüsü: Suyun litosfer, hidrosfer ve atmosfer
enerjisi yardımıyla glikoz ve oksijen üretirler. Bit- arasındaki hareketine denir. Su döngüsü buharlaşma
kiler Güneş’ten aldığı enerjiyi karbondioksit ve su ve yoğuşma gibi iki fiziksel kurala bağlı olarak olu-
yardımıyla kimyasal bağ enerjisine dönüştürür. şur. İnsanlar tarafından yer altı suyunun aşırı tüke-
timi ve sulak alanların kuruması su döngüsünün
● Besin maddeleri canlılar tarafından tüketildiğinde
bu enerji canlıya geçer. Böylece enerji beslenme bozulmasına neden olmaktadır.
yoluyla bir canlıdan diğerine geçer. Bu durum
besin zincirini oluşturur. SU EKOSISTEMLERININ IŞLEYIŞI
Karasal Su Ekosistemleri
● Akarsu ekosistemleri, göl ekosistemleri, bataklık
ekosistemleri
Deniz Su Ekosistemleri
Güneş ışınları
● Okyanus ekosistemleri, deniz ekosistemleri

NOT: Ramsar Sözleşmesi sulak alanların korunma-
sını ve sürdürülebilir kullanımını sağlamayı amaç-
layan bir sözleşmedir. İran’ın Ramsar kentinde 1971
yılında imzalanmıştır. Bu sözleşme ile kuşların göç
ettiği ve konaklama yeri olan sulak alanların korun-
ması amaçlanmıştır.

6