Page 14 - 10. SINIF FAVORİ TARİH DEFTERİM

ÖZETİN ÖZETİ 1. ÜNİTE: YERLEŞME VE DEVLETLEŞME SÜRECİNDE SELÇUKLU TÜRKİYESİ

ANADOLU’DA DEVLETLEŞME SÜRECİ

Boy Birliğinden Devletleşmeye

Q Oğuz Türkleri ilk zamanlarda boylar halinde yaşadılar. Q Daha sonra Tuğrul ve Çağrı Beylerin önderliğinde Büyük
Q İlk önce Oğuz Yabgu Devleti’ni kurdular. Selçuklu Devleti’ni kurdular.
Q Müslümanlığı kabul etmelerinden sonra Oğuzlara Türkmen Q Anadolu’da ise Türkiye Selçukluları ve Osmanlı Devleti’ni
denildi. kurdular.

Türkiye Selçuklu Devleti Kültür ve Uygarlığı

Devlet Yönetimi Ordu

Q Devlet yönetimi ve diğer teşkilatlanmalarda Büyük Sel- Q Türkmenler, Hassa Ordusu, İkta askerleri, Bağlı beylik
çuklu Devleti örnek alınmıştır. askerleri, Ücretli askerler

Q Ülke hükümdar ailesinin ortak malı sayılırdı. Q Ordu başkomutanına Emirül - Ümera denirdi.

Q Belirli bir veraset anlayışları olmadığından şehzadeler ara- Q Donanma komutanlarına Reis’ül-Bahr ya da Meliküs-Seva-
sında taht kavgaları yaşanmıştır. hil denirdi.
Q Türkiye Selçukluları’nda hükümdarlar keyhüsrev, keykavus,
keykubat gibi Farsça unvanlar da kullandılar. Sosyal hayat
Q Eyaletlerin başında emir denilen askeri vali bulunurdu. Q Toplum yaşam şekli ve geçim kaynakları bakımından konar-
Q Önemli eyaletlere şehzadeler melik unvanıyla atanırlardı. göçerler köylüler ve şehirliler olmak üzere üç ayrı gruba
ayrılırdı;
Q Saray teşkilatında en önemli görevliye “hacip” denirdi.
Q Konargöçerler hayvancılıkla, köylüler tarım ve hayvancı-
Q Naib-i Saltanat veya Niyabet-i Saltanat ilk defa Türkiye
Selçuklularında görülmüştür. lıkla, şehirliler ise ticaretle uğraşırdı.
Q Ticaret erbabı olan esnaflar Ahilik Teşkilatına bağlıydı.
Q Hükümdara vekalet eden naipler, hükümdarın merkezde
bulunmadığı zamanlarda devlet işlerini yürütmüştür. Ekonomik Hayat

Q Devlet işlerinin karara bağlandığı en yüksek yönetim orga- Q Tarım, hayvancılık, dokumacılık, madencilik ve denizcilik ala-
nına Divan-ı Saltanat denirdi. nında ekonomik faaliyetlerde bulundular.

Q Divan-ı istifa (mali), Divan-ı arz (askeri), Divan-ı işraf Q Anadolu uluslararası ticaretin önemli bir merkezi hâline
(idari denetleme), Divan-ı inşa (yazışma). gelmiştir.

Kültür Hayatı Q Tüccarların mallarına sigorta sistemiyle güvence getirilmiş-
Q Tasavvuf alanında Mevlana Muhyiddin Arabi, Sadreddin tir.
Konevi ve Necmeddin Razi önemli çalışmalarda bulundular.
Bilim Hayatı
Q Yunus Emre, Türkçe tasavvuf şiirler yazdı. Q Devlet yöneticileri bilim insanlarına destek verdiler.
Q Ünlü tarihçi İbn-i Bibi ise yazdığı eserlerde hükümdarlar ve Q Nizamiye Medreselerindeki eğitim geleneğini Anadolu’ya
devlet yönetimi hakkında bilgiler verdi.
taşıdılar.
Q Anadolu’nun birçok yerinde cami, külliye, mescit ve kümbet
gibi mimari eserler inşa edildi. Q Medreselerde dini eğitimin yanında tıp, matematik, astro-
nomi, fizik gibi alanlarda eğitim verildi.
Q Süsleme sanatları olan kabartma, minyatür, oymacılık ve
çinicilik oldukça gelişti. Q Gevher Nesibe Darüşşifası Türkiye Selçukluları’nın ilk tıp
okuludur.
Q Müzik alanında tasavvuf müziği ve kopuz eşliğinde söylenen
Dede Korkut Hikâyeleri yer almaktadır. Q Bu darüşşifa 19. yy’a kadar faaliyetlerini sürdürmüştür.

14 Markaj Yayınları / 10. Sınıf Tarih
MARKAJ YAYINLARI