Page 75 - 10. SINIF TÜRK DİLLİ VE EDEBİYATI FAVORİ KAZANIM ODAKLI SORU BANKASI

4. Ünite: Destan / Efsane
KAZANIM TEST 3 Türk Edebiyatnda Destan ve Efsane

1. Aşağıda ver�len Türk destanları ve bu destanların 4. Destan, tarihin henüz yazıya geçmediği ilim ve aklın top-
�lg�l� olduğu Türk boyu/devlet� eşleşt�rmeler�nden lum düzenine iyice hâkim olmadığı veya milletlerin büyük
hang�s�n�n yanlış olduğu söyleneb�l�r? işlere, büyük ıstıraplara büyük kurtuluşlara kapıldıkları
çağların verimidir. Gerçi destanları besleyen menkıbe-
A) Oğuz Kağan Destanı - Hun ler, her devirde meydana gelmiştir fakat bunların milletçe
B) Ergenekon Destanı - Göktürk benimsenmeleri, daha çok eski veya çok galeyanlı yeni
C) Türeyiş Destanı - Uygur zamanlarda olmuştur. Çünkü o çağlarda insanlar, tabiat
D) Attila Destanı - Göktürk ve toplum hadiselerini ilim ve akıl süzgecinden geçirmez-
E) Şu Destanı - Saka lerdi. Ölüm, aşk ve yiğitlik onlarda duyguları coşturur;
korku, sevgi, kin, umut, özlem hep geniş hayal iklimleri
açardı. Savaş, göç, işgal, deprem, kuraklık, fırtına insan-
2. Destanlarla �lg�l� olarak; lara kaderin oyunu ve tanrıların cilvesi sayılırdı. Şimşek,
rüzgâr, yankı, şafak, uyku gibi nice şeyler birer tanrı gibi
I. Olayların gelişiminde ve kahramanların özelliklerinde tasarlanırdı. Tabiatın her şeyine karşı korku veya hayran-
olağanüstülüklere rastlanır. lık duyulurdu. İşte bu korku ve hayranlık, önce mitosları
II. Destanın çekirdeğinde toplumun hayatını derinden sonra da destanları meydana getirmiştir.
etkileyen bir olay yer alır.
III. Bir destanın var olabilmesi oluşum safhalarını tamam- Bu parçadan;
lamasına bağlıdır. I. Milletlerin başından geçen büyük olaylar destanların
IV. Destanlar ulusal özellikli metinlerdir. oluşumuna öncülük etmiştir.
V. Milletlerin en eski edebi ürünleri arasında yer alır. II. Tarihi olayların henüz yazıya geçirilmediği dönem-
lerde destanlar oluşmuştur.
numaralandırılmış b�lg�lerden hang�s� yanlıştır?
III. Destanların oluşum dönemlerinde insanlar yaşadık-
A) I B) II C) III D) IV E) V ları olayları bilimsel olarak açıklamazlardı.

yargılarından hang�ler� çıkarılab�l�r?

3. Bir zamanlar, define arayan iki kişi varmış. Bir gün yine A) Yalnız II B) I ve II C) II ve III
define ararlarken açık işaretlere rastlamışlar. Definenin D) I ve III E) I, II ve III
yerini tespit edip kazmaya başlamışlar. Onlar kazar-
ken, yerin derinliklerinden arı vızıltıları geliyormuş fakat
defineciler duruma pek anlam verememişler. Kazmaya
devam etmişler. Sonunda, altınların saklanmış olduğu
sandığa varmışlar. Sandığı açar açmaz binlerce arı bun-
lara saldırmaya başlamış. Kendilerini korumak için can
havliyle arılara vurmaya başlamışlar. Derken arıların 5. Zülkarneyn (İskender), Semerkant’ı ele geçirip Türk yurt-
tamamı uçup gitmiş. Defineciler kendilerine geldiklerinde larını almak üzere harekete geçtiği zaman, kahraman bir
yerdeki altınları görmüşler. Meğer can havliyle vurduk- genç, Türkistan’da hükümdardır. İskender’in gelip geçici
ları tüm arılar altın olup düşmüş yere. Defineciler, geriye bir akın düzenlediğine inanmaktadır. Bu nedenle savaş-
kalan arıların izini sürmüş. Mağaraya girdiklerinde, ken- mak yerine doğuya çekilmeyi uygun bulmuştur. Ancak,
dilerini yarı arı yarı insan olan arı kraliçesi karşılamış. yirmi iki aile yurtlarını bırakmak istemedikleri için doğuya
Definecileri ne kadar uyardıysa da lafını dinletememiş. gidenlere katılmazlar. Doğuya giden grubun izlerini takip
Arılara emir vermiş ve arılar bu adamlara saldırarak ederek onlara katılmak isteyen iki kişi, direnen yirmi iki
onları sokmuşlar. Adamlar taş olmuşlar. Bu iki adam, kişiye rastlamış, görüşüp tartışmışlardır. Yirmi iki kişi, bu
hala Malatya’daki bir mağarada heykel suretinde bulun- iki kişiye, “Erler, İskender gelip geçici bir kişidir. Nasıl
maktadır. olsa bir yerde sürekli kalamaz.” demişlerdir.

Bu parça aşağıdak� türlerden hang�s�ne örnek gös- Bu met�n aşağıdak� destanların hang�s�nden alınmış-
ter�leb�l�r? tır?

A) Destan B) Efsane C) Roman A) Şu B) Türeyiş C) Bozkurt
D) Fıkra E) Masal D) Oğuz Kağan E) Göç

74 Markaj Yaynlar / 10. Snf Türk Dili ve Edebiyat
MARKAJ YAYINLARI