Page 12 - 10. SINIF TÜRK DİLLİ VE EDEBİYATI FAVORİ KAZANIM ODAKLI SORU BANKASI

1. Ünite: Giriş
KAZANIM TESTI 4 Türkçenin Tarihi Gelişimi

9. Tarih boyunca Türk dilinin yazımı için en uzun süreli ve 12. Türk dilinin en eski izleri Sümer kaynaklarındaki
en yaygın olarak kullanılan yazı sistemidir. Bu alfabe 10. Türkçe sözlerdir. MÖ 3.100 - MÖ 1.800 yılları arasına
yüzyıl ortalarından 20. yüzyıl ortalarına kadar, tarihî ve ait Sümerce metinlerde 300’den fazla Türkçe söz yer
çağdaş Türk lehçelerinin yazımı için kullanılan tek alfa- almaktadır. Sümerceyle Türkçedeki ortak sözler ya ortak
bedir. Bugün bile bu alfabe Doğu Türkistan’da yaşayan kökenden gelmektedir ya da alışveriş sonucu ortaya
Uygurlar ve Kazaklar ile Irak ve İran’da yaşayan Azeriler çıkmıştır. Hangi ihtimal doğru olursa olsun Türkçenin ilk
ve Türkmenler tarafından kullanılmaktadır. verileri, MÖ 2.000 - 3.000 arasına çıkmakta yani bundan
4.000 - 5.000 yıl geriye gitmektedir. MÖ 7-3. yüzyıllar
Bu parçada sözü edilen alfabe (yazı sistemi) aşağı-
dakilerden hangisidir? arasında Karadeniz’le Hazar’ın kuzeyinde ve kuzeydo-
ğusunda yaşayan Sakaların önemli bir bölüğü ve yöneti-
A) Latin alfabesi B) Arap alfabesi cileri de büyük ihtimalle Türk’tü. MÖ 6. yüzyılda yaşamış
C) Kiril alfabesi D) Kök Türk alfabesi olan Sakaların kadın hükümdarının adı Yunan kaynak-
E) Uygur alfabesi larında Tomiris olarak geçer. Bu kelime Türkçe temir
(demir) olsa gerektir.

Bu parçada ağırlıklı olarak kullanılan anlatım biçimi
ve düşünceyi geliştirme yolu aşağıdakilerin hangi-
sinde verilmiştir?
10. Türk milleti uzun süren savaşlar ve fethedilen toprak- A) Açıklama - Benzetme
larda birçok milletle iletişim kurmuş ve bu durum Türk-
çeye, dolayısıyla da kullanılan alfabelere de yansımıştır. B) Öyküleme - Karşılaştırma
Bu süreç incelendiğinde Türkçenin Kök Türk , Uygur , C) Betimleme - Tanık gösterme
I II D) Açıklama - Sayısal verilerden yararlanma
Arap , Fenike ve Kiril olmak üzere beş farklı alfabe ile E) Tartışma - Örnekleme
III IV V
yazıldığı görülür.
Yukarıdaki parçada numaralanmış bölümlerin hangi-
sinde bir bilgi yanlışı söz konusudur?
A) I B) II C) III D) IV E) V

13. Türkiye’de edebiyat tarihinin ve Türkolojinin kurucusu
olan yazar, Türk edebiyatı tarihini bir bütün olarak ele
11. Türk diline ait bilinen en eski yazı örnekleri, Moğolis- alır ve onu sistemleştirir. Daha 1913’te neşrettiği “Türk
tan’daki Orhun Nehri vadisinde 19. yüzyılda bulunmuş Edebiyatı Tarihi’nde Usûl” adlı makalesinde edebiyat
yazıtlardır. Keşfedilen “Orhun Yazıtları”ndan bazıları tarihini, medeniyet tarihinin parçası olarak gördüğünü
Tonyukuk, Kül Tigin ve Bilge Kağan yazıtlarıdır. Bu yazı açıklamıştır. İlk baskısı 1919 tarihinde yapılan monogra-
örnekleri, MS 8. yüzyılın başlarından kalma en eski Türk fik bir çalışma olan “Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar”
alfabesi olarak bilinir ve taşlar üzerine yazılmıştır. Alfabe adlı eserinde, edebiyat tarihi hakkındaki düşüncelerini
38 harflidir, 4 ünlü ve 34 ünsüz harften oluşur ve sağdan dile getirmiştir. Birçok bilimsel makale yayımlayan yazar,
sola doğru yazılır. Türk edebiyat tarihine ve Türkçenin tarihi gelişimine ışık
tutan birçok eser de yazıştır.
Yukarıda bahsedilen alfabe ve kullanıldığı dönem
aşağıdakilerin hangisinde doğru verilmiştir? Bu parçada tanıtılan kişi aşağıdakilerden hangisidir?

A) Soğd alfabesi - İlk Türkçe A) Mehmet Fuat Köprülü
B) Uygur alfabesi - Ana Türkçe B) Mehmet Kaplan
C) Göktürk alfabesi - Eski Türkçe C) Nihad Sami Banarlı
D) Kiril alfabesi - Orta Türkçe D) Ahmet Bican Ercilasun
E) Latin alfabesi - Yeni Türkçe E) Faruk Kadri Timurtaş

12 Markaj Yayınları / 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı
MARKAJ YAYINLARI