Page 39 - 10-sinif-vip-tum-dersler-soru-bankasi-22

237
AKIM VE MANYETİK ALAN 1. ÜNİTE - 5. TEST
Üzerinden Akım Geçen Düz Telin Etrafında • Yüksek gerilim hatları ve trafolar etraflarında

Oluşan Manyetik Alan manyetik alan oluşturduğu için canlıların sağlı-
ğında olumsuz etkiler oluşturur. Elektromanyetik
• Üzerinden akım geçen iletken telin etrafında hal-
kalar şeklinde manyetik alan oluşur. Bu alan için- alanlar sinir sistemi üzerinde tahribat yaparlar.
deki manyetik maddelere kuvvet uygulanır. • Elektrik akımının etkisi ile mıknatıslık özelliği gös-
terebilen manyetik maddelere elektromıknatıs
Üzerinden I akımı geçen iletken
telin etrafında oluşturduğu denir. Elektromıknatısların oluşturduğu manyetik
manyetik alanın yönü sağ el alanın büyüklüğü, iletken telden geçen akım şid-
kuralı ile bulunur. Sağ elin baş deti ve sarım sayısı ile doğru orantılıdır.
parmağı akımın yönünü göste- • Elektromıknatıslar, kapı zilinde, hoparlör ve mikro-
recek şekilde tel avuç içine alınırsa dört parmağın fonlarda, elektrik motorlarında, maglev trenlerin-
yönü manyetik alanın yönünü gösterir. Manyetik de kullanılır.
alan, iletken telin bulunduğu düzleme diktir. • Dünya'nın çekirdeğinde eriyik hâlde bulunan de-
Manyetik Alan Büyüklüğü: mir ve nikel'in hareketi sonucunda güney - kuzey
doğrultusunda manyetik alan oluşur. Bu manyetik
I- Ortamın manyetik geçirgenlik katsayısı ile doğru
orantılıdır. alan, Dünya'yı Güneş rüzgarlarından ve radyas-
yondan korur. Kutup ışıklarının (aurora) oluşma-
II- Tele olan dik uzaklığı ile ters orantılıdır.
sına neden olur. Ayrıca bazı canlılar Dünya'nın
III- Telin üzerinden geçen akım şiddeti ile doğru manyetik alanından yararlanarak yönlerini bulur-
orantılıdır. lar.

1. Üzerlerinden I , I ve I 3. X
1
2
3
I 1 I 2 I 3 akımları geçirilen iletken Yapısında demir bulunan çi-
tellerden eşit uzaklıktaki viye iletken tel sarılıp pil bağ-
d d d
X Y Z X, Y ve Z noktalarındaki + landığında çivi, yerdeki toplu
manyetik alan şiddetleri- − iğneleri çeker.
nin büyüklükleri B , B ve Y
X
Y
B dir.
Z
Manyetik alan şiddetleri arasındaki ilişki
Buna göre;
B > B > B olduğuna göre I , I ve I arasındaki
3
2
1
Y
X
Z
ilişki nedir? (Teller birbirleriyle etkileşemeyecek I. Çivi, akımın etkisiyle elektromıknatıs özelliği ka-
uzaklıktadır.) zanmıştır.
A) I > I > I B) I > I > I 1 C) I > I > I 3 II. Sarım sayısı artırıldığında çivinin çekim kuvveti
2
1
2
3
2
3
1
artar ve daha fazla toplu iğne çeker.
D) I > I > I E) I > I > I
1 2 3 3 2 1
III. Pilin gerilimi azaltıldığında manyetik alan şiddeti
azalır.
yargılarından hangileri doğru olur?
2.
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III
• Manyetik Trenler
D) II ve III E) I, II ve III
• Alarm düzenekleri
• Hoparlörler
• Elektrik motorları 4. Aşağıdaki canlılardan hangisi yönünü Dünya'nın
• Merdiven otomotikleri manyetik alanı sayesinde bulan canlılardan de-
Yukarıda verilenlerden kaç tanesinde elektromık- ğildir?
natıs kullanılır? A) Leylek B) Kartal C) Arı
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 D) Güvercin E) Kral kelebeği
EDİTÖR YAYINEVİ