Page 159 - 7-sinif-telafi

158 5. ÜNITE: ISLAM DÜŞÜNCESINDE YORUMLAR

Kadirilik • Alevilik - Bektaşilikte yılın belli zamanlarında Bekçi (Kapıcı): Cemin ve ceme gelenlerin
• Kadirilik, Abdulkadir Geylani’nin görüş ve düşün- yapılan cemler bulunmaktadır. Bunlar görgü güvenliğini sağlar.
celeri etrafında oluşmuş tasavvufi bir yorumdur. cemi, ikrar cemi, Abdal Musa cemidir. Semah
• Abdulkadir Geylani İran’ın Geylan Kasabası’nda Razılık ve Kul Hakkının Sorulması
doğmuştur. Hz. Muhammed’in (sav.) soyundan • Alevilik - Bektaşilikte, üzerinde kul hakkı bu- • Alevilik - Bektaşilikte ceme katılanların
gelmektedir. lunan kimse ceme giremez. Ceme girebilmesi manevi coşku hâlinde kendilerinden ge-
çerek ilahi bir aşkla ayakta dönmelerine
Nakşibendilik için haksızlık ettiği insanlardan helallik isteme- semah denir.
• Nakşibendilik, Muhammed Bahauddin Nakşi- si gerekir. Musahiplik (Yol Kardeşliği)
bend’in görüş ve düşüncelerine dayanır. Nakşi- On İki Hizmet
bendilikte Kur’an ve sünnete sıkı bir bağlılık var- Dede: Cemi yönetir. • Musahipliğin temeli dayanışma ve pay-
dır. laşmadır. Evli olan kişilerin aileleriyle bir-
Rehber: Dedenin en yakın yardımcısıdır. Ceme likte dedenin huzurunda kurban keserek
Mevlevilik katılanlara yol gösterir ve dedenin önündeki postu hayat boyu “yol kardeşliği” sözü verme-
• Mevleviliğin kurucusu büyük Türk düşünürü serip cemde düzeni sağlar. lerine müsahiplik denilmektedir.
Mevlânâ Celaleddin Rumi’dir. Mevlânâ, 1207 yı-
lında Belh şehrinde doğmuştur. İlk tahsilini baba- Gözcü: Cemin sessizlik içinde ve sakin geçmesini Gülbanklar
sağlar.
sı Bahaeddin Veled ‘den almıştır. EDİTÖR YAYINEVİ • Gülbank Allah’a sığınma, yakarma ve Al-
• Mevlevilik, Mevlânâ’nın tasavvufi düşüncelerini Çerağcı: Cem evinde bulunan aydınlatma araçla- lah’tan af dilemektir.
temel alan tasavvufi bir yorumdur. Yüce Allah’a rını yakar. • Gülbank kelimesi, sözlükte; gül sesi, bül-
sevgi ve saygı duymayı, şükretmeyi, hoşgörülü Zakir (Âşık): Cemde tevhit, düvaz - imam, miraç- bül şakıması anlamına gelmektedir.
olmayı, ahlak ilkelerine uymayı esas alır.
lama, mersiye, nevruziye okur. Hızır ve Muharrem Orucu
Alevilik - Bektaşilik Süpürgeci (Ferraş): Cem yapılacak yeri temizle-
• Hz. Ali’yi (r.a.) seven, sayan ve ona taraftar olan • Alevilik - Bektaşilikte önem verilen iba-
kişiye Alevi denir. Bektaşilik ise büyük Türk - İs- mekle sorumludur. detlerden biri de Hızır orucudur.
lam düşünürü Hacı Bektaş Veli’nin görüş ve dü- Sakka: İbriktarda denir. Cem sırasında el suyu • Hızır orucu genellikle şubat ayının 13, 14
şüncelerine dayanan bir yorum biçimidir. döker. ve 15. günlerinde tutulur.
• Hz. Ali, ehl-i beyt ve on iki imam sevgisini temel Sofracı: Kurbancı veya lokmacı da denir. Kurban • Alevi - Bektaşiler, Allah (cc.) rızası için üç
alan iki anlayış zamanla bir arada anılarak Alevi- ve yemek işlerine bakar. günlük oruç tuttuktan sonra cemevinde
lik-Bektaşilik adını almıştır. toplanır, tutulan oruçların ve kesilen kur-
Pervane (Semahçı): Semaha öncülük eder.
Cem ve Cemevi banların kabulü için Allah’a dua ederler.
• Cem; sözlükte toplanmak bir araya gelmek, bü- Peyikçi (Haberci): Cemin yapılacağını insanlara • Alevi - Bektaşi kültüründe de muharrem
tünleşmek gibi anlamlara gelir. Alevilerde cem duyurmakla görevlidir. ayının özel bir yeri vardır. İsteyen Alevi -
toplu hâlde ettikleri ibadetin adıdır. Âyin-i cem İznikçi (Meydancı): Cemin yapıldığı yerin düzenini Bektaşiler bu ayda Kerbela anısına 10 -
de denir. sağlar. 12 gün oruç tutarlar.