Page 128 - 7-sinif-telafi

5. ÜNİTE: EKONOMİ SOSYAL HAYAT 127

TOPRAK ANA • Dirlikler gelirlerine göre has, zeamet ve tımar • Tekerleğin dişliler ile birleşmesi makine-
TÜRKLERDE TOPRAK YÖNETİMİ olmak üzere üçe ayrılırdı: lerin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Maki-
lışmalar yapılmıştır. 1920’li yıllarda izlenen iktisat İTÖR YAYINEVİ
• Selçuklularda toprak yönetiminde ikta sistemi ⤷ Has, yıllık geliri 100.000 akçeden fazla olan nelerde buhar gücünün kullanılması ile
Sanayi İnkılabı başlamıştır. Sanayi İnkılabı
kullanılmıştır. Bu sistemde ülke toprakları çeşitli toprağa denirdi. Padişaha, divan üyelerine, 18. yüzyılda İngiltere’de başlamıştır.
bölümlere ayrılmıştı. İkta toprakları ise komutan- beylerbeylerine, şehzadelere ve sancak bey-
lara, taşrada oturup seferlere asker getirerek ka- lerine verilirdi. • Sanayi İnkılabı ile üretim teknolojisinde
tılma görevi karşılığında verilen topraklardı. ⤷ Zeamet, yıllık geliri 20.000 ile 99.999 akçe hızlı bir değişim yaşanmış, bu değişim sos-
yal ve ekonomik değişimi de beraberinde
• Osmanlı topraklarının büyük çoğunluğunu miri arasındaki topraklara denirdi. Kadı, subaşı, getirmiştir. Üretim teknolojisindeki geliş-
arazi (Devlet arazisi) oluşturuyordu. Bu topra- alaybeyleri, kapıcıbaşı, gibi ikinci dereceden meler ile nüfus yoğunluğu belli noktalar-
ğın sahibi devletti. Mülkiyeti devlete ait olan bu devlet memurlarına verilirdi. da toplanmış ve şehirleşme hızlanmıştır.
topraklar, ekilip biçilmesi ve işlenmesi amacıyla ⤷ Tımar, yıllık geliri 19.999 akçeye kadar olan
reayaya bırakılmıştır. topraklara denirdi. Savaşlarda yararlılık gös- SOSYAL HAYATTA VAKIFLARIN YERİ
• Mülk arazi ise, kişilerin elinde bulunan ve tama- terenlere verilirdi. • Şahısların ya da kurumların maddi var-
men kişilere ait olan topraklardır. Mülkiyeti Müs- Vakıf Arazi: Geliri cami, hastane, kervansaray, lıklarını insanların yararına dini ve sosyal
lümanlara ait olan topraklara öşri toprak, mülki- medrese gibi bilim ve hayır kurumlarının yapımı, hizmetlere tahsis etmesine vakıf adı ve-
yeti Müslüman olmayanlara ait olan topraklara idaresi ve bakımı için ayrılan topraklardı. rilmektedir.
ise haraci toprak denilirdi. Tarıma Destek Veren Kuruluşlar • Günümüzde hizmet veren bazı kuruluşlar
• Osmanlı Devleti’nde toprak yönetimine genel • Ziraat Bankası, Tarım İşletmeleri Genel Müdür- şunlardır:
olarak Dirlik (tımar) sistemi adı verilmektedir. Bu lüğü, Devlet Su İşleri, Tarım Kredi Kooperatifle- KIZILAY: Savaş, deprem, sel baskını, yangın,
sistemde toprağın sahibi devletti. Ancak çiftçinin ri, Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO), GAP İdaresi salgın ve hastalık gibi felaketlere uğrayanlara
vermekle yükümlü olduğu vergiyi devlet değil, Başkanlığı, Tarım ve Orman Bakanlığı vb. yardım eder.
devlet adına maaş karşılığı bir görevli alırdı. Bu YEŞİLAY: Sigara, alkollü içecek ve diğer
görevliye Tımarlı Sipahi denilmekteydi. GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ÜRETİM ARAÇLARI uyuşturucu alışkanlıklar ile mücadele ede-
ED
• Cumhuriyetin ilk yıllarında tarımın geliştirilmesi • İlk tekerlek MÖ Mezopotamya’da 5000’lerde rek halkın, özellikle gençlerin korunması için
ve işletmecisi olan köylünün kalkınması için ça- seramik kap yapmak için seramikçi çarkı olarak çalışmalar yaptığından kamu yararına çalışan
kurumlar arasında yer almaktadır.
kullanılmıştır. Taşımacılık amacıyla tekerlek ilk
politikasının esasları 1923’te İzmir’de toplanan kez Sümerlerin MÖ 3000’de geliştirdiği kağnı- TEMA: Erozyon ile mücadele, ağaçlandırma
Türkiye İktisat Kongresi’nde kararlaştırılan ilkele- da kullanmıştır. ve doğal varlıkların korunması temel amaç-
re dayandırılmıştır. • Dişli, çarkın hareketini değiştirmek veya ilet- larındandır.
• İzmir İktisat Kongresi’nde tarımla ilgili önemli ka- mek için kullanılan basit bir makineydi. Gü- AKUT (Arama Kurtarma Derneği): Mağara
rarlar alınmıştır. Aşar vergisi kaldırılmıştır. Ham nümüzde araba vitesi, mikser ve bisiklet gibi ve dağ gibi ulaşılması zor olabilecek yerlerde
maddesi tarıma dayalı sanayinin kurulmasına makinelerde kullanılmaktadır. Çıkrık, geçmişte veya doğal afetlerde kaybolanların aranması
destek verilmiştir. Ziraat Bankası yeniden düzen- yün eğirmek için kullanılırdı. Günümüzde yerini ve bu koşullarda kaza geçirenlerin kurtarıl-
lenmiş ve çiftçiye verilen krediler arttırılmıştır. dokuma tezgâhlarına bırakmıştır. ması için etkinlik gösterir.