Page 114 - 7-sinif-telafi

6. ÜNİTE: CANLILARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME 113

İNSANDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME • Gelişimi de annenin döl yatağında gerçekleşir. BİTKİ VE HAYVANLARDA ÜREME,
• Bütün omurgalı canlılar ve insanlar eşeyli üreme • Kadınlarda üreme hücrelerinin meydana gelişi BÜYÜME VE GELİŞME
yaparlar. menopoz dönemi ile (45 - 50 yaş arası) sona • Canlıların kendilerine benzer yeni birey-
• Eşeyli üreme iki canlının bir araya gelerek oluş- erer. ler oluşturmasına üreme denir. Üreme
turdukları üreme şeklidir. İnsanda üreme, üreme • Erkeklerde ise üreme hücrelerinin üretimi ileri canlılar için ortak bir özelliktir. Canlılarda
organlarıyla gerçekleşir. Döllenme anne vücu- yaşlarda yavaşlasa da devam eder. üreme, eşeysiz ve eşeyli üreme olarak iki
dunda gerçekleşir. Döllenmiş yumurta, gelişimini • Testisler ergenlik döneminde faaliyete geçer. şekilde gerçekleşir.
yine anne karnında tamamlar. Spermler burada yapılır. EŞEYSİZ ÜREME
• Üreme hücrelerine gamet denir. İnsanlarda dişi • Sperm çekirdeği ve sitoplazması yumurta içine • Canlılarda üreme hücrelerinin görev al-
ve erkek bireyler ayrı ayrı olduğu için dişilerde girdikten sonra, iki hücrenin çekirdekleri birle- madığı, tek bir atadan meydana gelen
dişi gamet, erkeklerde erkek gamet oluşturulur. şir ve böylece yumurta döllenmesi olur. Bu ola- üreme şeklidir.
• İnsanlarda cinsiyeti belirleyen eşeysel organlar ya zigot denir. Yani zigot; döllenmiş yumurta • Eşeysiz üreme ile oluşan canlılar kalıtsal
vardır. Erkek ve dişi gametler bu eşeysel organ- anlamına gelir. olarak ana canlının aynısıdır, ancak bü-
larda oluşur. EDİTÖR YAYINEVİ yüklükleri ve sitoplazma miktarları fark-
• Eşeyli üreyen canlılarda neslin devamı ve ka-
• Eşeysel organlar; dişilerde yumurtaları oluşturan lıtsal çeşitliliğin olabilmesi için erkek ve dişi lılık gösterebilir.
yumurtalıklar, erkeklerde ise spermleri oluşturan bireylerin üreme organlarında üreme hücre- • Eşeysiz üremede cinsiyet yoktur, tek
testisler (erbezleri)’dir. lerinin oluşması ve bu üreme hücrelerinin bir canlıdan yeni canlılar oluşur. Canlıda ka-
lıtsal çeşitliliğe sebep olmaz.
• İnsanlarda dişi üreme sistemi; yumurtalık, yu- araya gelerek yeni canlılar oluşturması şarttır.
murta kanalı, döl yatağı (rahim - uterus), vajina- Aksi takdirde nesli tükenir. • Hızlı gerçekleşir, kısa aralıklarla çok sa-
yıda birey oluşur. İlkel yapılı canlılarda
dan oluşur. • Sperm hücresi ile yumurta hücresi anne vücu- görülür.
• Yumurta hücresi; büyük ve hareketsizdir. Bol si- dunda bir araya gelerek zigotu oluşturur. Zigot • Eşeysiz üreme çeşitleri;
toplazmalıdır. Yumurtalıkta oluşur. Kamçı yoktur. arka arkaya bölünme geçirmeye başlar. Oluşan
• İnsanlarda erkek üreme sistemi; spermlerin oluş- hücreler kromozom sayısı ve yapısı bakımın- 1. Bölünerek Üreme: Canlının ortadan ikiye
tuğu testisler, sperm kanalı, penis, çeşitli kanal- dan birbirinin aynısıdır. bölünerek kendisiyle aynı genetik yapıya
lar ve salgı bezlerinden oluşur. • Zigotun hücre bölünmeleri sonucu gelişimini sahip yavru canlılar meydana getirmesidir.
• Sperm hücresi; küçük ve hareketlidir. Sitoplaz- sürdürdüğü ilk yedi haftalık evredeki haline 2. Tomurcuklanarak Üreme: Bu üreme şek-
ması azdır. Testiste oluşur. Kamçı bulunur. embriyo, 7. haftadan doğuma kadar geçen sü- linde ana canlının vücudunda oluşan tomur-
• İnsanlarda üreme, annenin vücudunda yani iç redeki canlıya fetüs (cenin) denir. Doğumdan cuk şeklindeki çıkıntılar gelişerek ana canlı-
döllenmeyle olur. sonraki canlıya da bebek denir. dan ayrılır ve yeni canlıyı oluşturur.