Page 27 - 5-sinif-telafi

26 METİN TÜRLERİ - METİNLERİ KARŞILAŞTIRMA - HİKÂYE UNSURLARI - 5N 1K

Masal Öyküleyici Metinler: YER (MEKÂN)
• Halk tarafından oluşturulan hayali unsurlara ve • Öyküleyici metinlerin yazılış amacı okuyucula- • Hikâyede anlatılanların geçtiği yerler
EDİTÖR YAYINEVİ
olağanüstü olaylara dayanan sanatsal metin tü- ra estetik zevk vermektir. hikâyenin akılda kalmasına yardımcı olur.
rüdür.
• Sözlü gelenekte oluşturulan masallar yazıya son- • Öyküleyici metinler öznel bir anlam özelliğine ANLATICI
radan aktarılmıştır. sahiptir. • Anlatmaya bağlı metinlerde geçen olay-
• Masallar anonimdir. • Öyküleyici metinlerde kelimeler daha çok me- ları okura anlatan (aktaran) kişiye anlatıcı
• Masallarda yer ve zaman belirsiz ya da hayal ürü- caz anlamlarıyla kullanılır. denir. Bir hikâyeyi okurken “Karşımızda
nüdür. • Öyküleyici metinlerde kapalı bir anlatım vardır. biri var da bize hikâyeyi o anlatıyor.” his-
• Masallarda insan, dev, cüce, peri kızı gibi kahra- • Öyküleyici metinler hayale ve kurguya dayalıdır. sine kapılırız. Bu da o hikâyenin bir anla-
manlar yer alır. tıcısı olduğunu gösterir.
• Masallar tekerleme ile başlar dilek ile biter. HİKÂYE UNSURLARI • Anlatıcı olayları birinci ya da üçüncü kişi
• Masallar başlangıç (serim), asıl masal (düğüm) ağzıyla anlatır. Birinci kişi ağzında ben ve
ve sonuç (çözüm) bölümlerinden oluşur. OLAY biz, üçüncü kişi ağzında o ve onlar za-
• Masallar düzyazı şeklindedir. • Her hikâye bir olay etrafında şekillenir. Hikâye-
de anlatılan olay genellikle yüzeyseldir. Hikâ- mirleri anlatımda ön plandadır.
METİNLERİ KARŞILAŞTIRMA
• Metinleri en genel şekliyle bilgilendirici metinler yede anlatılan olay okurda merak oluşturur. 5N 1K
ve edebi metinler olmak üzere ikiye ayırırız. Bil- ŞAHIS KADROSU (KAHRAMALAR) • 5N 1K bir cümlenin, paragrafın ya da
gilendirici metinlerle öyküleyici metinlerin hem • Hikâyede birden çok kahraman olabilir. Ancak metnin tamamının daha iyi anlaşılması
yazılış amaçları hem de yazılma şekilleri farklıdır. için kullanılan bir yöntemdir.
Şimdi bu iki metin türünün özelliklerinden karşı- her hikâyenin genellikle bir veya iki asıl kahra-
laştırmalı olarak bahsedelim. manı vardır. • 5N “N” harfiyle başlayan “Ne?”, Nere-
de?, Ne zaman?, Nasıl?, Niçin?” soru
Bilgilendirici Metinler: • Hikâyede kahramanlar anlatılırken de ayrıntıya sözcüklerini 1 K ise “K” harfi ile başlayan
• Bilgilendirici metinlerin yazılış amacı okuyuculara yer verilmez. “Kim?” soru sözcüğünü ifade eder.
bilgi vermektir. • Hikâyelerde kahramanlar insan dışındaki var-
• Bilgilendirici metinler nesnel bir anlam özelliğine lıklar da olabilir. Böyle durumlarda hikâyede • Bu sorular bir metne sorulduğunda
sahiptir. kahramanlar aranmayıp varlık kadrosu aranır. “Ne?” konuyu, “Nasıl?” yöntemi, “Nere-
• Bilgilendirici metinlerde kelimeler daha çok ger- de?” yeri, “Ne zaman?” süreyi, “Niçin?”
çek anlamlarıyla kullanılır. ZAMAN amacı, “Kim?” ise kişiyi belirlemeyi ko-
• Bilgilendirici metinlerde açık ve anlaşılır bir an- • Hikâyede anlatılan olay belli bir zaman dilimine laylaştırır.
latım vardır. sığdırılır. Bu zaman dilimi bir saat olabileceği • Bazen incelenen metinde, 5N 1K sorula-
• Bilgilendirici metinler gerçeklere dayalıdır. gibi bir yıl da olabilir. rının tamamının cevabı olmayabilir.