Page 85 - 9. Sınıf Türk Dili Edebiyatı Öğretmenin Ders Notları

¦ MASAL / FABL § 85
85

ÇÖZÜM

* Bu bölümde kötüler cezasını bulur, iyiler kazanır. Olaylar bir sonuca bağlanır. Masallar genellikle
mutlu sonla biter. Yaşanan onca korku, heyecan ve maceradan sonra çözüm bölümünde her şey
yerli yerine oturur, huzur ve mutluluk hâkim olur. Kötülük ortadan kalkar. Çözüm bölümünde de
tekerlemeye yer verilebilir. Örneğin kötü karakter, masal kahramanı tarafından cezalandırılır-
ken “ben ettim sen etme, gel merhamet eyle” diye tekerleme biçiminde yalvarır.
DİLEK

EDİTÖR YAYINEVİ
* Masalın bitiminden sonra anlatıcı tarafından dile getirilen klişe sözlere yer verilir. Anlatıcı,
masalda anlatılan olayların dinleyiciye ders olmasını, herkesin mutlu ve huzurlu olmasını temenni
eder. Dilek bölümü de tekerlemelerle kurulur. Bu bölümde anlatıcı genellikle şu tekerlemeleri söy-
leyerek masalı bitirir.

» Onlar ermiş muradına, biz çıkalım kerevetine...
» Gökten üç elma düştü: birisi yiğit olanların başına, birisi bu masalı dizip koşana, birisi de din-
leyenlerin başına.

MASALIN YAPI UNSURLARI

Olay: Masallar olay eksenli bir edebiyat türüdür. Tamamen hayal ürünü olan bu olaylar, olağanüstü nite-
likler taşıyabilir. Masallarda “olamaz” diye bir şey yoktur. Her şey olabilir ve bunlar konu olarak işlenir.
Tema: Masalın geniş bir tema alanı vardır. İyi, doğru ve güzel olan her duygu ve düşünce masalın teması
olabilir. Masalda temayı temsil eden kişi (tematik karakter), bütün bu iyi niteliklere sahiptir.

Çatışma: Masaldaki çatışma, hikâye ve romandaki çatışmalara göre daha şiddetlidir ve daha kolay fark
edilir. Çünkü masal kişileri tek yönlü karakterlerdir. İyi olanın kötü, kötü olanın iyi yönü anlatılmaz. İyi-
lerle kötülerin çatışması sonucunda iyiler kazanır, mutlu olur ve temanın vermek istediği ileti anlaşılır.

Yer: Masalda belirli bir yer, çevre yoktur. Hayali bir yer ve çevre söz konusudur. Bunlar da genellikle
“Kafdağı’nın arkasında bir ülke, yedi kat yerin altı, periler padişahının ülkesi” gibi hayalî yerlerdir. Bunun
yanı sıra gerçekliğe uygun yer ve mekânlara da rastlanabilir. Örneğin, bazı Türk masallarında “Halep,
Şam, İsfahan, Mısır, Bağdat” gibi yerlerin adı geçmektedir. Ancak bu yerlerin özellikleri ayrıntılı olarak
verilmez.

Zaman: Masalda zaman da belirsizdir, hayal ürünü bir geçmiş zamandan söz edilir. Olayların anlatılma-
sında zamanda sıçrama yöntemine sıkça başvurulur. Mesela masal kahramanının çocukluk dönemi anlatılır-
ken “Aradan yıllar, yıllar geçmiş.” denilerek bir anda yirmi yıl sonrasına, kahramanın genç bir delikanlı
olduğu zaman dilimine geçilir.
Kişi: Masal kahramanları olağanüstü nitelikler taşıyabilir. Günlük yaşamda karşılaşabileceğimiz tipten kişi-
lerin yanı sıra “peri, dev, cüce, cadı, gulyabani, şahmeran, Zümrüdüanka kuşu” gibi hayalî kahramanlar da
karşımıza çıkabilir. Masal kişileri tek yönlü ve dışa dönüktür. İyiler hep iyi, kötüler hep kötüdür. Kişilerin iç
dünyaları pek öne çıkarılmaz.