Page 9 - 8. SINIF TÜRKÇE DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI

ÖZETİN ÖZETİ 2. BÖLÜM: SÖZ GRUPLARINDA ANLAM

KALIPLAŞMIŞ SÖZ GRUPLARI

Deyimler Atasözleri
Q Gerçek anlamından ayrı, kendine özgü bir anlam taşıyan Q Toplumun kültürel mirasını yansıtan, geçmişten günümüze
kalıplaşmış söz gruplarına deyim denir. kadar süregelmiş, atalarımızın tecrübelerini yansıtan özlü
» Etekleri tutuşmak, kulak misafiri olmak, eli ayağı buz sözlere atasözü denir.
kesilmek, gökte ararken yerde bulmak, elini çabuk tut- » Bir elin nesi var, iki elin sesi var.
mak, elden ayaktan düşmek... » Güneş girmeyen eve doktor girer.

» Duvarı nem, insanı gam yıkar.
Genel Özellikleri » Ne ekersen onu biçersin.
GİRİŞ YAYINLARI
» Aza kanaat etmeyen çoğu bulamaz.
Q En az iki sözcükten oluşur.
Q Atasözleri genellikle mecaz anlamlıdır ancak gerçek
» Göz atmak
anlamda ya da hem gerçek hem de mecaz anlamlı olanları
» Yüz göz olmak
da vardır.
» Uzun lafın kısası

Q Çoğu mecaz anlamlıdır. Gerçek » Hayır dile komşuna, hayır gele başına.
» Zorla güzellik olmaz.
» Gözden düşmek Anlamlı
» İpe un sermek » Allah bilir ama kul da sezer.

» Kulağı kesik » Rüzgâr eken fırtına biçer.
Mecaz Anlamlı » Altın eşik gümüş eşiğe muhtaç olur.
Q Gerçek anlamlı olanları da vardır.
» Adını koymak » Öfke baldan tatlıdır.
» Yaza çıkmak » Akıntıya karşı kürek çekilmez.
» Yüzünü güldürmek Hem Gerçek Hem Mecaz » Ateş düştüğü yeri yakar.

Q Genellikle mastar ekiyle (-mek) biter. » Çivi çıkar ama yeri kalır.
» Kemer sıkmak
» Maval okumak
Q Atasözleri, söyleyeni belli olmayan kalıplaşmış sözlerdir.
» Ocağına düşmek Sözcüklerinin yeri değiştirilemez, bir sözcüğün yerine eş ya
da yakın anlamlısı getirilemez.
Q Cümle hâlinde olanları da vardır.
» Ağustosta beyni kaynayanın zemheride kazanı kaynar.
» Armut piş ağzıma düş! (Doğru)
» Ayıkla pirincin taşını! Ağustosta başı kaynayanın zemheride tenceresi kaynar.

(Yanlış)

Özdeyişler (Vecizeler)
Q Bir düşünceyi kısa ve özlü bir şekilde anlatan, bir veya birkaç cümleden oluşan; atasözleri gibi yaşanan olaylardan, gözlemler-
den ders çıkarmaya dayanan ve söyleyeni belli olan sözlere özdeyiş (vecize) denir.

» Cahil insanın yanında kitap gibi sessiz ol. (Mevlana Celaleddin-i Rumi)
» Sanatsız kalan bir milletin hayat damarlarından biri kopmuş demektir. (Mustafa Kemal Atatürk)
» Yapabileceğini düşünen yapabilir, yapamayacağını düşünen yapamaz. Bu değişmez kuraldır. (Pablo Picasso)

26 Giriş Yayınları / 8. Sınıf Türkçe