Page 15 - 8. SINIF TÜRKÇE DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI

ÖZETİN ÖZETİ 4. BÖLÜM: CÜMLEDE ANLAM

ANLAM İLİŞKİLERİNE GÖRE CÜMLELER

Neden-Sonuç Cümleleri Amaç-Sonuç Cümleleri

Q Yargının herhangi bir sebebe bağlı olarak gerçekleştiği Q Bir yargının hangi amaçla yapıldığının belirtildiği cümleler-
cümlelerdir. Bu tür cümleler gerekçeleri belli olan cüm- dir. Yargının varılmaya çalıştığı bir amaç söz konusudur.
lelerdir.
» Bu kitabı almak için harçlıklarını biriktirdi .
» Tehlikeyi fark edince hemen saklandı . amaç sonuç
sebep sonuç
» Terlikleri olmadığı için kumsala inmedi . » Onunla sık sık konuşurdu , üzülmesin diye .
sebep sonuç sonuç amaç
Q Yargıya sorulan “Amacı neymiş?” sorusu ile yargının
GİRİŞ YAYINLARI
Q Yargının sebebi, yükleme “Neden?” veya “Niçin?” soruları amacı bulunur.
sorularak bulunur.
» O güzel haberi vermek için burada.
» Köpekler havladığı için kuşlar uçuştu.
(Amacı neymiş? O güzel haberi vermek)
(Kuşlar niçin uçuştu? Köpekler havladığı için)
Q Sebep ve sonuç ifadeleri yer değiştirebilir. Yani önce Q Amacın gerçekleşip gerçekleşmediği bilinmez.
sonuç daha sonra da sebep verilebilir. » Yarışmaya katılmak için yurt dışına çıktı?

» Kazada burnu dahi kanamadı kemerini taktığından . (Yarışmaya katılıp katılmadığı bilinmiyor.)
sonuç sebep

NOT
Q Amaç-sonuç ve sebep-sonuç cümleleri karıştırılmamalıdır.
5 Amaç-sonuç cümleleri “Amacı neymiş?” sorusuna cevap verirken sebep-sonuç cümleleri “Amacı neymiş?” sorusuna cevap
vermez.
5 Ayrıca amaç-sonuç cümlelerinde amacın gerçekleşip gerçekleşmediği belli değildir.

» Kafesi kırıldığından yeni kafes aldı. (Sebep-sonuç) » Yeni kafes almak için kuşçuya gitti. (Amaç-sonuç)

Koşul (Şart) Cümleleri

Q Yargının gerçekleşmesinin başka bir durumun yerine gelmesine bağlı olduğu cümlelerdir. Bu tür cümlelerde koşul, yerine geti-
rilirse sonuca ulaşılabilir.
» Bize gelirsen Karabaş'ı görebilirsin . » Arkadaşlarını yüceltirsen sen de yücelirsin .
koşul sonuç koşul sonuç

Q Yargının şartı, yükleme sorulan “Şartı ne?” veya “Hangi şartla?” sorularıyla bulunur.
» İlaçlarını iç ki çabuk iyileşebilesin. (Çabuk iyileşebilmesinin şartı ne? İlaçlarını içmesi)

» Evin hepsini boyarsan paranı alabilirsin. (Hangi şartla parasını alabilir? Evin hepsini boyaması)

Q Bir koşul belirtildiği için şart eki olan “-se/-sa” eki yaygın olarak kullanılır. Ancak bu ek kullanılmadan da koşul anlamı veri-
lebilir.
» Düzenli çalışırsan sınavı kazanabilirsin. » Ödevlerini bitirmedikçe hiçbir yere gidemezsin.

» Yemeğini yedin mi dedenlere gidebilirsin. » Evlere güneş girdikçe evlerden hastalık çıkar.

42 Giriş Yayınları / 8. Sınıf Türkçe