Page 63 - 8. Sınıf Fen Bilimleri Defterim

ÖZETİN ÖZETİ ÜNİTE 2: DNA VE GENETİK KOD

BİYOTEKNOLOJİ

Genetik Mühendisliği ve Biyoteknoloji Arasındaki İlişki

Q Günümüzün popüler bilim dalları arasında biyoteknoloji ve genetik mühendisliği yer almaktadır.
Q Biyoteknoloji, insan yaşamının kalitesini arttırmak amacıyla üretilen sistem veya ürünlerden biyolojik parçaların kullanıl-
ması olarak açıklanabilir.
Q DNA ve genlerle ilgili çalışmalar yapan insanlara genetik mühendisi denir. Genetik mühendisliği genlerin ayıklanması, çoğal-
tılması, değiştirilmesi başka bir canlınınkiyle birleştirilmesi ya da başka bir canlıya aktarılması gibi çalışmalarla uğraşır. Bilim
insanları bu çalışmalarıyla hastalık ve böceklere karşı dayanıklı yeni bitkiler ve hayvanlar oluşturulabiliyor. Endüstriyel atık-
ları yiyebilen bakteriler üretilebiliyor ve canlıları klonlayabiliyorlar.
Q Biyoteknoloji genetik mühendisliği çalışmaları sonucunda oluşan yapıdan, endüstri yolu ile farklı ürünler elde edilmesidir.
Q Başka bir ifade ile biyoteknoloji, genetik mühendisliği yöntemlerini araç olarak kullanan bir teknolojidir.
Q Örneğin insanda insülin üretimini sağlayan genin, bir bakteriye aktarılması genetik mühendisliğinin çalışma alanı iken genleri
değiştirilmiş bakteriden insülin hormonu üretmek biyoteknolojinin çalışma alanına girer.

Biyoteknolojinin Çalışma Alanları

Genetik Biyokimya Mikrobiyoloji Elektronik

Gıda Teknoloji Mühendisliği Kimya mühendisliği Makine Mühendisliği Biyokimya Mühendisliği

Geleneksel Islah: İstenilen özelliklere sahip olan canlı- Aşılama: Hastalık etkeni olan bir mikrobun zayıflatılarak
ların seçilip eşleştirilmesi ile istenilen özellikleri taşıyan yeni veya öldürülerek vücuda verilmesine denir. Vücut bir süre
bireylerin elde edilmesine denir. Geleneksel ıslah çalışmaları sonra verilen mikroba karşı savunma mekanizması oluşturur.
çok uzun zaman alır ve bu yöntemle istenmeyen özelliklere Böylece vücut karşılaştığı hastalık etkileriyle savaşabilir. Bu
sahip canlılar da üretilebilir. yöntem birçok hastalığı önlemek için uygulanmaktadır.
DNA Testi: Parmak izi gibi her canlının DNA’sındaki baz dizi-
Yapay Seçilim: İnsanlar tarafından canlılar arasın-
daki üstün organizmaların seçilerek üretilmesine ve bunların lişi farklıdır. Bundan yola çıkarak suçluların tespit edilmesi
kolaylaşır. Ayrıca genetik hastalıkların tespitinde de kulla-
kontrollü olarak geliştirilmesine yapay seçilim denir.
nılmaktadır.
Gen Haritasının Çıkarılması: DNA’daki organik bazla- Gen Tedavisi: Başka bir canlıdan alınan DNA parçalarının
rın dizilişlerinin çıkartılmasıdır. Bu çalışmalarda hangi genin canlıya aktarılmasıyla veya zararlı genlerin etkisiz hâle geti-
ne anlama geldiği bulunacak ve hastalıklara neden olan gen- rilmesiyle gerçekleştirilir. Bu yöntemle bitki ve hayvanlara
ler bulunup müdahâle etme şansı doğacaktır. yeni özellikler kazandırılması mümkündür.

Gen Engelleme Terapisi
Engelleyici gen
Hücre normal çalışıyor.

Hatalı gen içeren hücre Yeni gen hatalı gen
üretimini engelliyor.

62 8. Sınıf Fen Bilimleri