Page 30 - 7. SINIF DUBLEKS TÜRKÇE DEFTERİM

ÖZETİN ÖZETİ 2. Bölüm: Sözcükte Anlam

SÖZ SANATLARI

Benzetme (Teşbih)

Q Anlatımı kuvvetlendirmek, sözün etkisini artırmak için aralarında değişik yönlerden ilgi bulunan iki şeyden zayıf olanın
kuvvetli olana benzetilmesine benzetme (teşbih) denir.
» “Gider oldum kömür gözlüm elveda” cümlesinde “göz”, karalık bakımından “kömüre” benzetilmiştir. Burada zayıf olan unsur
“göz”, kuvvetli olan unsur ise “kömür”dür.

Cümleler Benzeyen Kendisine Benzetilen
» Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki feda? Vatan Cennet
» Annemi elma yanaklarından öptüm. Yanaklar Elma
» Menemendeki biber zehir gibi acıydı. Biber Zehir

Kişileştirme (Teşhis) Konuşturma (İntak)

Q İnsan dışındaki varlıklara insana ait özelliklerin verilme- Q İnsan dışındaki varlıkları konuşturma, onların ağzından
sine kişileştirme (teşhis) denir. söz söyleme sanatına konuşturma (intak) denir.

» “Bahçedeki ağaç, yalnızlıktan sıkılmıştı.” » Çok üzülen tavşana, lütfen canını sıkma demişti leylek.
Bu cümlede “ağaç” kişileştirilmiştir. Yalnızlık duygusunu Bu cümlede, leyleğin tavşanla konuşması konuşturma sana-
hissetme ve sıkılma eylemi insanlara özgü özelliklerdir. Bu tını örneklendirir.
özellikler ağaca verilerek ağaç kişileştirilmiştir.
» Sordum yalnız vazoya: “Hiç mi çiçekler uğramadı sana?”
» Benden dostluğunu esirgemedi o sadık kitap. Vazo dedi ki bana: “Çiçekten yoldaş olmaz.”

Bu cümlede “kitap” dost olma özelliği ile kişileştirilmiştir. Bu metinde bir nesne olan vazo konuşturularak hem kişileş-
tirilmiş hem de intak sanatına yer verilmiştir.
» Tarihin dilinden düşmez bu destan » Bir gün meşe dedi ki kamışa:
Nehirler gazidir, dağlar kahraman
Her taşı bir yakut olan bu vatan – Tabiattan şikâyet etmede hakkınız var.
Can verme sırrına erenlerindir. Yukarıdaki mısrada meşenin “Tabiattan şikâyet etmede
hakkınız var.” demesi konuşturma sanatına başvurulduğunu
Bu dizelerde kişileştirilen varlıklar şunlardır: tarih (dilinden
düşürmemek), nehir (gazi olmak), dağlar (kahraman olmak). gösterir.

NOT
Q Konuşturma sanatının olduğu her yerde kişileştirme sanatı da vardır. Ancak kişileştirme sanatının olduğu her yerde konuş-
turma sanatı olduğu söylenemez.
» Kadın devetabanına yaklaştığı anda, devetabanı “Sakın ha, saksıma su dökmeyesin!” dedi.
Bu cümlede devetabanının (süs bitkisi) konuşması hem kişileştirme hem de konuşturma sanatına örnektir.

» Bizim köyün çeşmesi yorgun görünüyor, hasta olsa gerek.
Bu cümlede insana ait özelliklerin (yorgun ve hasta olma) çeşmeye verilmesi, kişileştirme örneğidir ancak konuşturulan herhangi
bir varlık olmadığından konuşturma örneği değildir.

30 Markaj Yayınları / 7. Sınıf Türkçe
MARKAJ YAYINLARI