Page 56 - 7. Sınıf Türkçe Defterim

4. Bölüm: Fiilde Yapı ÖZETİN ÖZETİ

2.
GÖREV Ek fiil, basit zamanlı fiilleri birleşik zamanlı yaparken üç kip ekinden yararlanır.

Hikâye (Öyküleme) Birleşik Zaman (-idi) Koşul (Şart) Birleşik Zaman (-ise)

Q Herhangi bir kip ekiyle çekimlenmiş bir fiile, ek fiilin Q Herhangi bir kip ekiyle çekimlenmiş bir fiile, şart kipi
görülen geçmiş zaman eki “-(i)di” eklenerek fiil, birleşik “-(i)se” eklenerek fiil birleşik zamanlı yapılır.
zamanlı yapılır. » O bizi ararsa yarına döneceğimizi söyle.
» Ağaçtaki tüm meyveleri toplatmıştı. » Eve geç gelirsen azar işitirsin!

Haber Kiplerine Göre Dilek Kiplerine Göre » Onlar gelecekse biz gelmiyoruz.
geliyor - du gelmeli - y - di gülüyor - sa gülmüş - se
gelecek - ti gelse - y - di gülecek - se güldü - y - se

gelir - di / gelmiş - ti gele - y - di güler - se gülmeli -y - se
Yukarıdaki örneklerde “-(i)di” eki, kip ekinin üzerine eklendiği Yukarıdaki örneklerde “-(i)se” ek fiili, kip eki almış bir fiile
için fiili birleşik zamanlı hâle getirmiştir. eklenerek fiili birleşik zamanlı yapmıştır.

Rivayet (Söylenti) Birleşik Zaman (-imiş)

Q Herhangi bir kip ekiyle çekimlenmiş bir fiile, ek fiilin duyulan geçmiş zaman kipi “-(i)miş” eki eklenerek fiil birleşik zamanlı
yapılır.
» Sizinle eskiden görüşmeliymişim. » Onlar da sizinle görüşecekmiş.
Haber Kiplerine Göre Dilek Kiplerine Göre Yandaki örneklerde “-(i)miş” eki, kip eki almış bir
seviyor - muş sevmeli - y - miş fiile eklenerek fiili birleşik zamanlı yapmıştır.

sevecek - miş sevse - y - miş
sever - miş seve - y - miş

NOT

5 “-idi”, “-imiş” ve “-ise”nin ek fiil olması için bu eklerin mutlaka kip eki almış bir fiile eklenmesi gerekir. Yani bu ekler fiile
eklendikten sonra fiilde iki farklı kip eki birlikte bulunmalıdır.

» Okula servisle gidiyordu. Bu cümlede “gidiyordu” fiili birleşik zamanlıdır. Çünkü bu fiil üzerinde hem “-yor” eki hem de “-du”
ek fiili vardır.

Ek Fiilin Olumsuzu Ek Fiilin Soru Hâli

Q Ek fiillere olumsuzluk anlamı “değil” sözcüğüyle kazandırılır. Q Ek fiilin soru hâli, “mi” soru eki ile yapılır.
» Arkadaşım benim kadar çalışkan değil. çalışkan(dır)
» Siz de genç misiniz?
Q Ek fiilin olumsuz yapılabilme hâli, ek fiilin bulunması için ipucu
niteliğindedir. » Sence ben tombul muyum?

» Aşağı mahalledeki tarlalarına domates ekti. ek fiil almamış » Ayşegül çalışkan mıdır?
Aşağı mahalledeki tarlalarına domates ekmedi. (anlamlı) » Siz de onun yanında mıydınız?
Aşağı mahalledeki tarlalarına domates ek değildi. (anlamsız)
» Kapılar kapanacak mıymış?
» Sözcüğün sonundaki son iki ses ekti. ek fiil almış
Sözcüğün sonundaki son iki ses ekmedi. (anlamsız) » Sence ben haklı değil miyim?
Sözcüğün sonundaki son iki ses ek değildi. (anlamlı)

7. Sınıf Türkçe 55