Page 19 - 6. SINIF TÜRKÇE DEFTERİM - GİRİŞ YAYINLARI

ÖZETİN ÖZETİ 5. Bölüm: Cümlede Anlam

ANLAM İLİŞKİLERİNE GÖRE CÜMLELER

Neden-Sonuç Cümleleri Amaç-Sonuç Cümleleri

Q Yapılan işin gerekçesiyle belirtildiği cümleler neden-so- Q Eylemin belirli bir amaca yönelik yapıldığını bildiren cüm-
nuç cümleleridir. leler amaç-sonuç cümleleridir.
» Selim, çalıştığı için partiye gelemedi. » Başarılı olabilmek için çalışma planı hazırlıyor.
» Nefes darlığı olduğundan dolayı halı saha maçlarına git- » Yarışma hakkında konuşmak için toplandık.
miyor. » Onunla barışsınlar diye bu yemeği organize ettik.

Q Neden-sonuç cümlelerindeki yargı bildiren ifadelere » Kızına kazak örmek için bir top yün yumak almış.
“Neden?” ve “Niçin?” soruları sorulduğunda “...dığı için,
GİRİŞ YAYINLARI
...dığından” cevapları alınmaktadır. Amaç-sonuç cümlelerinde gaye, plan, hedef anlamı vardır.
» İlkbahar kurak geçtiğinden , çiftçiler zarar etti .
neden sonuç Q Amaç-sonuç cümlelerinde yargı bildiren ifadeye “Hangi
amaçla?” sorusu sorulduğunda cevap alınıyorsa cümle,
Çifçiler neden zarar etti? İlkbahar kurak geçtiğinden
amaç-sonuç cümlesidir.
Q Neden-sonuç cümleleri “için, -den ötürü, diye, -den » Erken uyanabileyim diye alarmı kurdum .
dolayı, çünkü, zira, -dan, -dığında, -ınca” gibi ek ve söz- amaç sonuç
cüklerle kurulur.
Hangi amaçla alarmı kurdum? Erken uyanabileyim diye
Birbirinden tamamen bağımsız cümleler arasında da » İstediği arabayı alabilmek için para biriktirmiş .
neden-sonuç ilişkisi olabilir.
amaç sonuç
» Hastalık nedeniyle eğitime ara verildi. Canlı derslerle Hangi amaçla para biriktirmiş? İstediği arabayı alabil-
eğitim sürdürülüyor.
mek için

Neden - Sonuç Cümleleri ile Amaç - Sonuç Cümleleri Nasıl Ayırt Edilebilir?

Q Cümledeki olayın gerçekleşip gerçekleşmediğine bakılır. Neden-sonuç cümlelerinde neden de sonuç da gerçekleşmiştir.
Amaç-sonuç cümlelerinde ise sonucun gerçekleştiği bilinse de amacın gerçekleşip gerçekleşmeyeceği bilinemez.

» Onu gördüğüm için mutluyum . Görme işi gerçekleştiği » Onu görmek için geldim . Kişinin geldiği bilinse de gör-

neden sonuç için neden-sonuç amaç sonuç mek istediği kişiyi görüp gör-
cümlesidir. mediği bilinmemektedir.

Koşul (Şart) Cümleleri

Q Herhangi bir olayın ya da durumun gerçekleşme şartının başka bir olaya ya da durumun gerçekleşmesine bağlandığı cümle-
lere koşul cümleleri denir.
Q Bu cümlelerde çoğunlukla “ise, ancak, mi, ama, yalnız, üzere, yeter ki, -se, -ince” gibi sözcük ve ekler ile koşul anlamı sağ-
lanabilir.
» Süt içer sen kemiklerin güçlenir . » Yağmurlar başlay ınca ekinler yeşerir .
koşul sonuç koşul sonuç
koşul anlamı sağlayan ek koşul anlamı sağlayan ek

Bu cümlede, kemiklerin güçlenmesi süt içmeye bağlıdır. Ekinlerin yeşermesi yağmurların yağmasına bağlıdır.

70 Giriş Yayınları / 6. Sınıf Türkçe