Page 3 - 5. Sınıf Süreç Odaklı Fen Bilimleri Fasikül-3

Ünite 5: Maddenin Doğası HIZLI BAKIŞ

MADDENİN TANECİKLİ YAPISI
MADDELERİN TANECİKLİ, BOŞLUKLU VE HAREKETLİ YAPISI

Kütlesi ve hacmi olan canlı ve cansız her şeye madde denir. Altın, gümüş, su, ağaç birer maddedir.
Maddeyi oluşturan ve maddenin özelliklerini taşıyan en küçük yapı birimine atom denir.
Tüm maddeler tanecikli yapıdadır.
Bir maddenin katı, sıvı ve gaz olmak üzere üç farklı fiziksel hâli vardır.

Katı Madde Sıvı Madde Gaz Madde

Tanecikleri arasındaki boşluk Tanecikler arası boşluklar katı- Tanecikler arası boşluk fazladır.
çok azdır. lara göre biraz daha fazladır. Sıkıştırılabilirler.

Sıkıştırılamazlar. Sıkıştırılamazlar. Titreşim, dönme ve öteleme hare-
Akışkan değildir. Akışkandırlar. keti yaparlar.
Sadece titreşim hareketi Titreşim, dönme ve öteleme hare- Belirli şekilleri yoktur.
yaparlar. keti yaparlar. Sıvılar gibi akışkan yapıya sahiptirler.
Belirli bir şekilleri ve hacimleri Belirli şekilleri yoktur. Konuldukları kabı tamamen doldu-
vardır. Konuldukları kabın şeklini alırlar. rurlar.
Maddenin en düzenli hâlidir. Katılara göre daha düzensiz, gaz- Belirli hacimleri yoktur.
Tanecikler birbiri ile temas lara göre daha düzenlidirler. Konuldukları kabın hacmini alırlar.
hâlindedir. Belirli hacimleri vardır. Maddenin en düzensiz hâlidir.

Titreşim hareketi: Maddenin bütün hâllerinde görü- Öteleme hareketi: Taneciklerin Dönme hareketi: Taneciklerin
lür. Taneciklerin bulunduğu yerde öne, arkaya, sağa, yer değiştirmesidir. Maddeler kendi ekseni etrafında hareket
sola doğru hareket etmesidir. öteleme hareketinden dolayı etmesidir.
akışkanlık özelliğini kazanırlar.

NOTOT
N
Maddeler ısı alarak katı hâlden sıvı hâle ve sıvı hâlden gaz hâline geçerken taneciklerin titreşim hareketi artar. Bunun sonu-
cunda tanecikler arası boşluk artar.
Taneciklerde titreşim hızı arttıkça öteleme ve dönme hareketleri başlar. Madde, hâl değiştirirken taneciklerinin hızlarında ve
tanecikleri arasındaki boşluklarında değişim olur.

5. Sınıf Fen Bilimleri 3