Page 9 - 11. SINIF BİYOLOJİ KAZANIM ODAKLI ve BECERİ TEMELLİ SORU BANKASI

ÖZETİN ÖZETİ ÜNİTE 1: İNSAN FİZYOLOJİSİ

endokrİn bezlerİ ve salgıladıkları hormonlar

Q Endokrin hücrelerden salgılanan kimyasal uyarıcılara hormon denir.

Q Sagılarını kanallar yardımıyla vücut boşluklarına veya vücut dışına bırakan bezlere endokrin bezler denir. Süt, ter, tükürük,
gözyaşı bezleri örnektir.

Q Salgılarını doğrudan kana veren kanalsız bezlere ekzokrin bezler denir. Hipotalamus, hipofiz ve tiroit bezleri ekzokrin bezler-
dir.

Hormonların Özellikleri Hormonların Çalışma Mekanizması
Q Hormonlar iç salgı bezlerinde üretilerek Q Hedef doku veya organın hormonu tanıması, dokuyu oluşturan hüc-
kana salgılanır ve hedef hücrelere kan ile relerin dış yüzeyinde ya da içinde bağlandığı özel reseptör proteinler
hormonlar, aynı organ üzerinde farklı etki YAYINLARI
taşınır. aracılığıyla gerçekleşir.
Q Kanda çok az miktarda bulunmalarına rağ- Q Her hormonla bağlandığı reseptör protein arasında yüzey uygunluğu
(anahtar - kilit uyumu) vardır.
men, biyolojik etkileri oldukça yüksektir.
Q Belli bir hormon için reseptör içermeyen hücrelerde ise tepki oluşmaz.
Q Kanda belli bir düzeye geldiklerinde etkile- Q Suda çözünen hormonlar (protein yapılı hormonlar), hücre zarının fos-
rini gösterirler. folipit çift tabakasını geçemezler.

Q Etkileri çoğunlukla uzun sürelidir. Q Hücreye girmeden zardaki özgül bir reseptör proteine bağlanarak hüc-
rede değişim gerçekleştirirler.
Q Organik yapılıdırlar.

Q Polipeptit, amino asit, steroit, pürin veya veya
türevleri şeklinde olabilirler. Hormon DNA

Q Bazı hormonlar bütün vücut hücreleri üze- Salgılayıcı hücre
gösterebilirler.İRİŞ
rinde etkiliyken bazıları belirli bir organ
üzerinde etkilidir.

Q Aynı endokrin bezden salgılanan farklı Kan Reseptör Hedef hücre Sitoplazmik cevap Çekirdek yolu

Q G Q Yağda çözünen hormonlar ise hücre zarının fosfolipit çift tabakasını
gösterebilir.
Farklı endokrin bezlerden salgılanan farklı
Q
geçerler.
hormonlar aynı organ üzerinde benzer etki
Sitoplazma veya çekirdekteki bir reseptör proteine bağlanarak hücre-
Q
Sinir hücrelerindeki uyartılar hedef orga-
nın kısa zamanda tepki vermesini sağlar. deki değişimleri gerçekleştirirler.
Q Hormonların hedef organlarda oluştur- Hormon mRNA
duğu etki daha yavaş ve uzun sürelidir. Salgılayıcı hücre

Q Sinir sistemi ile birlikte sistemlerin uyumlu DNA
çalışmasını sağlayan hormonlar genellikle
zıt (antagonist) çalışır. Hormonlardan biri Hedef Sinyal Protein sentezi
uyarıcı etki yaparken diğeri uyarıyı orta- Kan hücre reseptörü
dan kaldıracak şekilde etki gösterir.
Q Görevini tamamlayan hormonlar etkilediği Q Hormonlar genellikle endokrin bezlerden salgılanır.
hedef hücrede veya karaciğerde parçala- Q Böbrek, kalp, mide, ince bağırsak, pankreas gibi organlardan ve sinir
nır.
hücrelerinden de çeşitli hormonlar salgılanır.

16 Giriş Yayınları / 11. Sınıf Biyoloji