Page 4 - 10. SINIF TÜRK DİLİ ve EDEBİYATI KAZANIM ODAKLI SORU BANKASI - GİRİŞ YAYINLARI

1. Ünite: Giriş
Edebiyatın Tarih ve Din ile İlişkisi KAZANIM TESTI 1

1. Toplumların düşünce yapısını ve yaşam biçimini şekil- 3. Zülkarneyn (İskender) Semerkand’ı geçip de Türk ülke-
lendiren dil, tarih, din, sanat, gelenek ve görenekler gibi sine yöneldiği sıralarda Türklerin çok kuvvetli ve büyük
başlıca kültürel unsurlar edebiyat aracılığıyla ortaya ordusu bulunan Şu adında genç bir hakanları vardı.
konur. Edebiyat, malzemesi dil olan bir sanattır. Tarih, Balasagun yakınlarında Şu Kalesi’ni bu açmış ve bu yap-
toplumların geçmişte karşı karşıya kaldığı önemli olay- tırmıştı. Her gün Balasagun’daki sarayının önünde beyler
ları ayrıntısına girmeden konu edinir. Din de toplumla- için üç yüz altmış nöbet davulu vuruldu. Hakan Şu’ya,
rın hayat tarzına yön veren bir düşünce ve inanç sistemi Zülkarneyn’in yaklaştığı haber verilmiş, “Emriniz nedir,
olarak kültürel alanda kendisine yer edinir ve edebiyatın savaş mı edelim, ne buyurursunuz? demişler...
her alanında varlığını hissettirir. Çünkü edebiyat eseri, Bu edebî metin, edebiyatın hangi bilim dalıyla doğ-
ortaya çıktığı toplumun düşünce yapısına ve kültürel biri- rudan ilgisini göstermektedir?
kimine göre şekillenir. Bu nedenle edebiyat, tarih ve din
arasında karşılıklı bir ilişki yani etkileşim söz konusudur. A) Tarih B) Din C) Felsefe
GİRİŞ YAYINLARI
Bu parçayla ilgili olarak; D) Dil bilimi E) Psikoloji
I. Edebiyat tarihten çok din ile ilişkili bir sanattır.

II. Tarih ve din gibi kültürel birikimlerin ortaya konma-
sında edebiyat bir vasıtadır.
III. Sanatsal metinlerin şekillenmesinde toplumsal bir 4. Aşağıdakilerden hangisi edebiyat tarihinin ilgi ala-
yığılmanın varlığından söz edilebilir. nına girmez?

yukarıdakilerden hangileri söylenebilir? A) Sanatçıların hayatını incelemek
A) Yalnız I B) I ve III C) I ve II B) Sanatçıların eserlerini incelemek
D) II ve III E) I, II ve III C) Edebiyatı belirli dönemlere ayırmak
D) Dönemin sosyal ve siyasi olayları hakkında kesin so-
nuçlara ulaşmak
E) Edebî eserlerin gelişimini incelemek

2. Geçmiş zamanlara ait bir edebî eseri layıkıyla ve tarihî
manasıyla anlamak için, önce o devrin genel hayatını,
yaşayış ve düşünüş tarzlarını, o devir insanlarının hayat
ve evren hakkında neler bildiklerini öğrenmemiz gerekir. 5.
Bu bakımdan edebiyat tarihi; bir milletin coğrafi çevre-
sini, din, hukuk, ahlak, iktisat, güzel sanatlar gibi kurum- ◆ Bir edebi eseri incelemedeki amacımız, o milletin
larını ve siyasî hayatını genel yapısıyla gösteren mede- geçirdiği sosyal değişimi daha iyi anlamaktır.
niyet tarihinin ya da genel ve yaygın anlamıyla tarihin ◆ Bir eseri içinde bulunduğu toplumsal yapıdan ve gele-
çerçevesi içinde incelemelidir. Dil ve tarih üzerine dayan- nekten ayrı düşünmek imkânsızdır.
madan edebiyat tarihi meydana getirilemez.
Yukarıda verilen cümlelerde aktarılan ortak fikir aşa-
Bu açıklamadan hareketle aşağıdakilerin hangisine ğıdakilerden hangisidir?
ulaşılamaz?
A) Bir edebi eser milletin içinde bulunduğu durumu yan-
A) Her edebi eseri oluşturulduğu şartlar altında incele- sıtmak için kaleme alınır.
mek gerekir. B) Toplumsal bir ülkünün ifadesi olan eserleri inceleme
B) Edebiyat tarihi, geçmiş dönemleri tarihin sınırları içe- amacımız, eserdeki edebi tadı almaktır.
risinde ele almalıdır. C) Her edebi eserde toplumsal bir yön bulunduğu için bu
C) Edebiyat tarihinin inşa edildiği temellerden biri dildir. eserler milletlerin geçirdiği sosyal değişimi yansıtır.
D) Edebiyat tarihi ile tarihin verileri birbiriyle uyumlu ol- D) Bir milletin edebiyatını anlamak için o milletin tarihini
malıdır. bilmeye gerek yoktur.
E) Edebiyat tarihi, tarihi olaylardaki neden-sonuç ilişki- E) Toplumun gelişimini ve değişimini yansıtan edebi
sinin edebi eserlere yansımalarını inceler. eserler evrenselliğe ulaşmış eserlerdir.

Giriş Yayınları / 10. Sınıf Türk Dili ve Edebiyatı 5