Page 7 - 10. SINIF FAVORİ KİMYA DEFTERİM
P. 7

Ünite 1: Kimyanın Temel Kanunları ve Kimyasal Hesaplamalar                   ÖZETİN ÖZETİ


                                                     mol kavramı

                                                    Bağıl Atom Kütlesi


           Q   Bağıl atom kütlesi; başlangıçta H, sonra O ve en sonunda
                                                                        12
                                                 12
              IUPAC'ın aldığı kararla karbon - 12 (C - 12;  C) izotopuna  Q 1 tane  C izotopunun kütlesinin 1/12'sine 1 atomik kütle

              göre belirlenmiştir.                                birimi (akb) denir.
              12
           Q   C  izotopunun  kütlesi  ile  karşılaştırılarak  bulunan  atom   5  1 akb =   12 C   →  C = 12 akb olur.
                                                                                  12
              kütlesine bağıl atom kütlesi denir.                           12
           Q   Bağıl atom kütlesi, kütle spektrometresi kullanılarak ölçü-  5  1 akb =   1    g → 1 g = 6,02.10  akb
                                                                                                    23
              lür ve birimsizdir.                                           6,02.10 23

             İzotop Atomlar ve Ortalama Atom Kütlesi               5  Mol kütlesi M  ile gösterilir.   M
                                                                                A
                                                                   5  Elementin gerçek atom kütlesi   A  'dır.
           Q   Proton sayıları aynı, nötron sayıları ve kütle numaraları                       N A
              farklı olan atomlara izotop atomlar denir.           5  CO 'nin mol kütlesi (C: 12, O: 16);
                                                                        2
                                                                     M  = C + 2.O → M  = 12 + 2.16 = 44 g/mol
                     Hidrojen Atomunun İzotopları tomunun İzotopları   A              A
                     Hidrojen A
                                                                Q   Mol kavramı yerine atom - gram, formül - gram, molekül
                                                                   - gram, iyon - gram ifadeleri kullanılabilir.
                  1 H            2 H  (D)         3 H  (T)
                  1              1                1             Q   Mol hesaplamaları için aşağıdaki bağıntılar kullanılabilir.
                Protiyum        Döteryum         Trityum        Q   Tanecik sayısı (N) bilinen bir maddenin mol sayısı,
                                                                       N
                                                                   n =    formülü ile hesaplanır.
           Q   İzotop atomların bağıl atom kütleleri ve doğada bulunma   N A
                                                                Q   Kütlesi (m) verilen bir maddenin mol sayısı,
              yüzdeleri kütle spektrometresi ile ölçülür.
                                                                       m
           Q   Ortalama atom kütlesi, bir elementin doğal izotoplarının   n =   M   formülü ile hesaplanır.
                                                                        A
              kütlelerinin ağırlıklı ortalamasıdır.             Q   İdeal bir gazın hacmi (V) biliniyorsa mol sayısı,
                                   A 1  . %  + A 2 .%  + ...
             Ortalama atom kütlesi =    1       2                                        V (L)
                                          100                      5  Normal koşullarda, n =
             (A: İzotopun kütlesi, %: İzotopun yüzdesi)                                  22,4
                                                                                        V (L)
                                                                   5  Oda koşullarında, n =   24,5   formülleri ile bulunur.
                             Mol Kavramı                        Q   1 mol ideal gaz, normal koşullar altında (NŞA'da; 0  C ve 1
                                                                                                            o
                                                                                             o
                         12
           Q   1 mol, 12 g  C  izotopunun  içerdiği  atom  sayısı  kadar   atm) 22,4 L, oda koşullarında (25  C ve 1 atm) 24,5 L hacim
              tanecik (atom, iyon, molekül) içeren madde miktarıdır.   kaplar.
                                                                Q   2 mol SO  gazı için (S: 32, O: 16);
           Q   Mol sayısı, n ile gösterilir ve birimi mol'dür.            3
                  12
                                     23
                                                                       A
           Q   12 g  C izotopunun 6,02.10  tane atom içerdiği belir-  5  M  = 32 + 3.16 = 80 g/mol'dür.
              lenmiştir.                                           5  Kütlesi, 2.80 = 160 g = 160N  akb'dir.
                                                                                               A
                       23
                                                                                      A
              5  6,02.10  sayısına Avogadro sayısı denir ve N  ile   5  2.32 = 64 g = 64N  akb S atomu içerir.
                                                         A
                 gösterilir.                                       5  6.16 = 96 g = 96N  akb O atomu içerir.
                                                                                      A
              5  1 mol, Avogadro sayısı kadar taneciktir.          5  2 mol molekül = 2N  tane molekül içerir.
                                                                                      A
                                     23
              5  1 mol C atomu = 6,02.10  tane C atomu             5  2 mol S = 2N  tane S atomu içerir.
                                                                                 A
           Q   1 mol, bağıl atom kütlesi kadar gram elementtir.    5  6 mol O = 6N  tane O atomu içerir.
                                                                                 A
           Q   Bir elementin 1 tane atomunun gram cinsinden kütlesine   5  8 mol atom = 8N  tane atom içerir.
                                                                                    A
              gerçek atom kütlesi, 1 mol atomunun gram cinsinden küt-  5  NŞA'da 2.22,4 = 44,8 L'dir.
              lesine mol kütlesi denir.                            5  Oda koşullarında 2.24,5 = 49 L'dir.
                                                                               Markaj Yayınları / 10. Sınıf Kimya  7
                                          MARKAJ YAYINLARI
   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11   12