Page 4 - 2025 TCDD Trafik Kontrolörü GYS Konu Anlatımlı

TÜRKÇE

1.ÜNİTE
SÖZCÜKTE ANLAM VE

SÖZCÜK BİLGİSİ 1.BÖLÜM

DATA YAYINLARI
Ɖ Bu işteki zararınızı ancak bu yolla telafi edebilirsiniz.
I. ANLAM (Yöntem)

Her sözcük görünen, görünmeyen varlık ya da durum- Ɖ Ondan kurtulmanın yollarını arayalım.
lardan birini çağrıştırır. Bu çağrışımlardan her birine
‘’anlam’’ denir. Sözcüklerin tek başına anlamları olduğu 2. TERİM ANLAM
gibi cümle içinde kaza ndığı yeni anlamlar da olabilir.
Sözcüklerin anlam çeşitlenmesini şu başlıklar altında Bilim, sanat, spor ya da meslek dallarıyla ilgili özel,
inceleyebiliriz: sınırlı bir anlamı ve kullanımı olan sözcüklere terim denir.
Terimler gerçek anlamda kullanılır. Bir sözcüğün terim
anlamı, ait olduğu alanda kullanıldığı an ortaya çıkar.
SÖZCÜKTE ANLAM
Ɖ doku, nöron → biyoloji terimi
1. Gerçek Anlam Ɖ replik, tirat → tiyatro terimi
a. Temel Anlam Ɖ hece, ölçü, uyak → edebiyat terimi
b. Yan Anlam Ɖ Dünya, Güneş etrafında döner. (astronomi terimi)
2. Terim Anlam Ɖ Bu dairenin alanını hesaplayabilir misin? (geometri
3. Mecaz Anlam terimi)
Ɖ Verilen eylemleri çatısına göre inceleyiniz. (dil bilgisi
terimi)
Ɖ Radyo dalgalarını bulamıyordum. (teknik terimi)
1. GERÇEK ANLAM
Ɖ Korner atışını İsmail kullanacaktı. (spor terimi)
Sözcüğün zihnimizde uyandırdığı ilk anlam gerçek Ɖ Fizik dersinde ses dalgalarını işledik. (fizik terimi)
anlamdır. Sözcüğün gerçek anlamı iki şekilde kullanıla-
bilir:

a. Temel (İlk) Anlam Örnek Soru

Sözcüklerin aklımıza ilk gelen anlamlarıdır. Başka bir Aşağıdaki cümlelerde geçen altı çizili sözcüklerden hangisi
deyişle bir sözcüğün sözlükteki ilk anlamıdır. temel anlamda kullanılmıştır?
Ɖ Yolun sağ tarafında iğde ağaçları vardır. A) Hep geç kalmak onun âdetidir.
Ɖ Bardaktaki suyu niye döktün? B) Nüfus cüzdanımı yitirdim, geçersizdir.
C) Bakanlık kadrosunda hiç açık yok.
D) Elektrik saati arızalanmış.
 NOTNOT

E) Maçı kaybeden sporcular taş yağmuruna tutuldular.
 Bir sözcüğün tek başına iken taşıdığı anlam ile
cümledeki anlamı aynı ise o sözcük temel anla- Çözüm
mıyla kullanılmış demektir. A’daki âdet sözcüğü temel anlamında kullanılmıştır. Bu sözcü-
 Martının kanatları ıslaktı. ğün temel anlamı “bir kimsenin yapmaya alışmış olduğu şey”dir.
 Gençler sahilde ateş yakmışlar. “âdet” sözcüğünün cümledeki kullanımı akla ilk gelen anlamıyla
ilgilidir. Diğer seçeneklerde verilen sözcükler yan veya mecaz
anlamda kullanılmıştır. B’de cüzdan (resmi evrak), C’de açık
(kontenjan), D’de saat (sayaç) sözcükleri yan anlamda, E’de ise
b. Yan Anlam (Kullanım Anlamı) yağmur (aşırı, çok fazla) sözcüğü mecaz anlamdadır.
Cevap A
Sözcüklerin temel anlamlarıyla ilgilerini devam ettirerek
kazanmış olduğu ikincil anlamlardır. Yan anlamda ben-
zetme önemlidir. Bir sözcüğün birden fazla yan anlamı
olabilir.