Page 16 - 2024 KPSS JÜRİ TÜRKÇE SORU BANKASI - DATA YAYINLARI

BÖLÜM 7 DİL BİLGİSİ

SÖZCÜK TÜRLERİ FİİLLERDE ÇATI

İsim (Ad) Öznesine Göre Fiil Çatıları
Varlıkları, kavramları simgeleyen sözcüklerdir Etken Fiil: İşi yapanın belli olduğu cümlelerdir.
Örnek: Okul, sevgi, bardak, yol Örnek: O filmi izlemelisin
Sıfat (Ön Ad) Dönüşlü Fiil: İşi yapan ve yapılan işten etkilenen gerçek
Varlıkları nitelik, renk, durum, biçim, sayı bakımından bir öznenin bulunduğu etken fiillere “-l” ve “-n” ekleri getiri-
belirten sözcüklerdir. lerek yapılan fiillerdir.
DATA YAYINLARI
Örnek: Kırmızı kalem, küçük çocuk, üç elma Örnek: Adam, birden ileri atıldı.
Edilgen Fiil: “-l” ve “-n” edilgenlik eklerini alan ve işi yapa-
Zamir (Ad) nın belli olmadığı fiillerdir.
Ad olmadıkları halde adın yerine kullanılan sözcük ve Örnek: Kontroller yapıldı.
eklerdir. İşteş Fiil: Bir işin birlikte veya karşılıklı yapıldığını belirten
Örnek: Odandakileri sen topla. fiil kök ve gövdelerine “-(ı)ş, -leş” ekleri getirilerek yapılan
fiillerdir.
Zarf (Belirteç)
Fiillerin, fiilimsilerin, sıfatların ve zarfların anlamını Örnek: Araçlar çarpışmış.
zaman, ölçü, durum bakımından açıklayan, sınırlandıran Nesnesine Göre Fiil Çatıları
veya tamamlayan sözcüklerdir. Geçişli Fiil: Nesne alabilen fiillerdir.
Örnek: Çok hızlısın. Örnek: Kollarını açtı

Edat (İlgeç) Geçişsiz Fiil: Nesne alamayan, yani “kimi, neyi, ne?” so-
Tek başlarına anlamı olmayan, cümleye çeşitli anlamlar rularına cevap vermeyen fiillerdir.
katan sözcüklerdir. Örnek: Yeni işine başlıyor.
Örnek: Kazanmak için çalışmalıyız. Oldurgan Fiil: Geçişsiz fiillere “-r-, -t-, -dır-” eklerinden
biri getirilerek bu fiilin geçişli hale gelmesiyle oluşturulan
Bağlaç fiillerdir.
Tek başlarına anlamı olmayan, sözcükleri, cümleleri Örnek: Çocuğu güldürdü.
bağlayan sözcüklerdir. Ettirgen Fiil: Geçişli fiillere “-r-, -t-, -dır-” eklerinden biri
Örnek: Kitap ve defter aldım getirilerek geçişlilik derecesinin artırılmasıyla oluşturulan
fiillerdir.
Ünlem Örnek: Kitabı okuttum.
Cümleye seslenme ve çeşitli duygular katan sözcüklerdir.
Örnek: Ey ahali! SÖZCÜKTE YAPI
Kök
Fiil Eylem
İsim Kökü
Fiil Kökü
Varlıkların yaptıkları işleri, kılışları veya onlarla ilgili oluş- Varlıkların adı olan kök- İş, oluş, kılış veya hareket bildi-
ları, yargıları zamana ve kişiye bağlayarak anlatan söz- lerdir. ren köklerdir.
cüklerdir. Örnek: Kitap, hayal Örnek: Çalış-, kazan-
Örnek: al-, gel-, sev-, kapat-
Ek
Fiilimsi Yapım Ekleri Çekim Ekleri
Fiillerin aldığı kip eklerini almayan, fiilden türediği halde Eklendiği sözcüklerin Eklendikleri sözcüklerin anla-
cümlede isim, sıfat ve zarf görevini üstlenen, Ek fiil alma- anlamını bazen de türünü mını değiştirmeyip cümledeki
dan yüklem olamayan, yan cümlecik kurabilen sözcük- değiştiren eklerdir. görevlerini belirleyen eklerdir.
lerdir. (Örnek: Bildiğini söyledi.) Örnek: Türkçe, susa Örnek: Çocuklar, kitabım

150