Page 12 - tüm kamu kurumları için mülakat
P. 12
5. TÜRKÇE
ÜNİTE
Uzun uzun çevresindeki insanlara baktı. Bu
DATA YAYINLARI
Soru 1 : Sözcükte Gerçek Anlam Ve Yan cümlede “bakmak” sözcüğü temel anlamda
Anlam Nedir? Açıklayınız. kullanılmıştır.
Her yere baktım fakat onu bulamadım.
Sözcüğün zihnimizde uyandırdığı ilk anlam Cümlesinde “bakmak” sözcüğü yan anlam
gerçek anlamdır. Sözcüğün gerçek anlamı iki değeri kazanarak “aramak” anlamında kul-
şekilde kullanılabilir. Bunlar, temel anlam ve yan lanılmıştır.
anlamdır.
Çocuğun gözleri artık görmüyordu. Cümle-
1-Temel (İlk) Anlam sindeki ‘‘göz” sözcüğü temel anlamda kul-
lanılmıştır.
Sözcüklerin aklımıza gelen ilk anlamıdır. Başka Dolabın gözlerine tek tek baktı. Cümlesin-
bir deyişle bir sözcüğün sözlükteki ilk anlamıdır. deki ‘‘göz” sözcüğü ise bölme bölme, sıra
En eski ve yaygın anlam olarak da bilinir. sıra oluşu açısından ‘‘çekmece” anlamında
Yolun sağ tarafında iğde ağaçları vardır. kullanılmış ve yan anlam kazanmıştır.
(Karada insanların ve hayvanların geçmesi için Bir sözcüğün temel anlamı ve yan anlamı ger-
açılan veya kendi kendine oluşmuş, yürümeye çek anlam kapsamındadır. Yan anlam temel an-
uygun yer) lama dayalı olarak ortaya çıkar. Yani yan anlam
Sıcaktan, bırakın yürümeyi, konuşacak ha- kazanan sözcüğün her zaman temel anlamla
limiz bile kalmamıştı. (Havadaki yüksek ısı) bağlantısı vardır. Bu bağlantı biçim ya da görev
Bardaktaki suyu niye döktün? (Boşaltmak) bakımından olabilir.
NOT
Bir sözcüğün tek başına taşıdığı anlam ile cüm- Soru 2 : Terim Anlam Nedir? Açıklayı-
ledeki anlamı aynı ise o sözcük temel anlamıyla nız.
kullanılmış demektir.
Martının kanatları ıslaktı. TERİM ANLAM
Kör babasına, uzun yıllar baktı. Bilim, sanat, spor ya da meslek dallarıyla ilgili
Gençler sahilde ateş yakmışlar. özel, sınırlı bir anlamı ve kullanımı olan söz-
cüklere terim denir. Terimler genellikle gerçek
Yukarıdaki cümlelerde geçen “kanat”, “kör” anlamda kullanılır. Bir sözcüğün terim anlamı,
ve“ateş” sözcükleri tek başına taşıdıkları anlam- ait olduğu alanda kullanıldığı an ortaya çıkar.
ları ile kullanılmıştır. Bu sebepten dolayı, bunlar Terimler kesin anlamlı sözcüklerdir. Bu sözcük-
temel anlamlı sözcüklerdir. ler herkes için aynı anlamı ifade eder. Terimler,
ait oldukları alanda kullanılır. Her alanın kendine
2. Yan Anlam özgü terimleri vardır. Edebiyat alanında kullanı-
Sözcüklerin temel anlamlarıyla ilgilerini devam lan nazım, hece, ölçü; fizik alanında kullanılan
ettirerek kazanmış olduğu ikincil anlamlardır. Bir atom, ışın, dalga vb. Birer terimdir.
sözcüğün birden fazla yan anlamı olabilir. a) Dünya, Güneş etrafında döner. (astronomi
terimi)
214
