Page 12 - BELEDİYE VE BAĞLI KURULUŞLARI İLE MAHALLİ İDARE BİRLİKLERİ 3. GRUP KONU ANLATIMLI - EDİTÖR YAYINLARI

OSMANLI İMPARATORLUĞU’NDAN
8. 1982 ANAYASASINA KADAR

ÜNİTE TÜRKİYE’NİN ANAYASAL GEÇMİŞİNE
GENEL BİR BAKIŞ

I. OSMANLI DEVLETİ’NDEKİ ANA- kabul edilmektedir.
YASAL GELİŞMELER ▪ Hukuki açıdan “ferman” niteliğindedir.
▪ Bu fermanla padişah kanunun üstünlüğünü
A) SENED-İ İTTİFAK (1808) ilk kez kabul etmiştir.

DATA YAYINLARI
Sened-i İttifak’ın ilan edilmesindeki amaç, C) ISLAHAT FERMANI (1856)
kendi başlarına hareket eden ayanları kont-
rol altına almak ve merkezi otoriteyi sağla- Islahat Fermanı’nın ilan edilmesindeki
maktır. amaç; devleti çöküşten kurtarmak, yaban-
▪ Osmanlı Devleti’nde anayasacılık hareketle- cı devletlerin Osmanlı Devleti’nin içişlerine
ri 1808 tarihli Sened-i İttifak’la başlar. karşımasını engellemek, azınlıkların Os-
▪ Osmanlı Devleti ayanları tanıyarak hukuki- manlı Devleti’ne olan güven ve bağlılığını
arttırmaktır.
leştirmiştir.
▪ Padişah ilk defa kendi otoritesi yanında bir ▪ “Ferman” biçiminde ilan edilmiştir.
güç kabul etmiştir. Böylece padişahın yetki- ▪ Bu fermanın özelliği Müslümanlar ile Gayri-
leri sınırlandırılmıştır. müslimler arasında her yönden tam bir eşit-
▪ Sened-i İttifak bir anayasa değil ama anaya- lik sağlamaktır.
sal bir belge niteliğindedir. ▪ Gayrimüslimlere küçük düşürücü sözler söy-
lenmesi (gâvur...) yasaklanmıştır.
B) TANZİMAT FERMANI (1839) ▪ Yabancılara mülk edinme hakkı getirilmiştir.
Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesindeki ▪ İşkence ve kötü muamele yasaklanmış, so-
amaç, Osmanlı uyruğunda bulunan bütün rumlulara ceza verilmesi hükme bağlanmış-
vatandaşlara eşit haklar vermek, bu sayede tır.
Avrupalı devletlerin desteğini sağlamak ve ▪ Azınlıklar devlet memuru ve il genel meclisi-
devleti yeniden toparlamaktır. ne üye olabilmeleri sağlanmıştır.
▪ Azınlıklar Türk okullarında okuyabilecek ve
▪ Devlet harcamalarının kanunlara dayandırıl- kendi dinlerinde öğretim yapan okullar aça-
ması hükmü karara bağlanmıştır. bileceklerdir.
▪ Türklerin ilk haklar beyannamesi olarak ka-
bul edilir. D) I. MEŞRUTİYET’İN İLANI (KANUNİE-
▪ Halkın gelirine göre vergi vermesi ve asker- SASİ) (1876)
lik işlerinin de bir karara bağlanması karar-
laştırılmıştır. I. Meşrutiyet’in ilan edilmesindeki amaç,
▪ Padişah Abdülmecit bu esaslara uyacağına Osmanlı Devleti’nin dağılmasını engelle-
söz vermiştir. mektir.
▪ Kanun gücünün üstünlüğü ilkesi benimsen- ▪ II. Abdülhamit tarafından “ferman” biçiminde
miştir. Kanuniesasi kabul ve ilan edilmiştir.
▪ Avrupa hukuk kuralları geçerli olmaya baş- ▪ Kanuniesasi ilk yazılı anayasadır.
lamıştır. ▪ Sert bir anayasa niteliğindedir.
▪ Herkes için can, mal ve ırz güvenliğinin dü- ▪ Meclisi Umumi; Heyeti Ayan ve Heyeti Me-
zene kavuşturulması kararlaştırılmıştır. busan olmak üzere iki kısımdan oluşmakta-
▪ Tanzimat Fermanı bir anayasa taslağı olarak dır. Yani çift meclisli anayasadır.