Page 34 - 2024 kültür ve turizm bakanlığı müze müdür yardımcısı gys konu anlatımlı
P. 34

TÜRKÇE VE DİL BİLGİSİ                       29. ÜNİTE
                        YAZIM KURALLARI
                                                                       1. BÖLÜM



               DATA YAYINLARI
              EKLERİN VE BAĞLAÇLARIN               „  Benim kalemim bozuk, seninki sağlam. (se-
                         YAZIMI                      nin kalemin)
                                                   „  Sınıftakiler beni beklesinler. (öğrenciler)
           -KEN EKİNİN YAZIMI                      „  Bizimki işten ayrılmış. (kişi)
           Büyük  ünlü  uyumuna  uymayan  bu  ekin  aslı
           “iken”dir.  Getirildiği  sözcüğün  son  sesi  ne   Bağlaç olan “ki”
           olursa olsun ince yazılır:
                                                   Sözcük gruplarını ya da cümleleri anlam ilgi-
           „  okur-ken, yazar-ken, gelir-ken, söyler-ken...
                                                   siyle birbirine bağlayan “ki” bağlacı her zaman
           İstenildiği takdirde “iken” olarak ayrı da yazı-  ayrı yazılır. Cümleden çıkarıldığında cümlenin
           labilir:                                anlamı bozulmaz. Yüklemden ve çekimli fiiller-
                                                   den sonra gelen “ki”ler daima bağlaçtır.
           „  okur iken, yazar iken, gelir iken, söyler iken...
                                                   „  Türk dili dillerin en zenginlerindendir, yeter ki
               NOT                                   bu dil şuurla işlensin.
                                                   „  Hava o kadar güzel ki kendimi sokağa attım.
           İken ünlüyle biten kelimelere ek olarak geti-   Sandım ki çok değer veriyor bana.
           rildiğinde başındaki “i” ünlüsü düşer ve ara-  „
           ya “y” ünsüzü girer:                    „  Bu sonuca bakarak şöyle diyebiliriz ki güzel
                                                     işler başarmışız.
           „  okulday-ken (okulda iken)
           „  yolday -ken (yolda iken)
                                                       NOT

           “Kİ”NİN YAZIMI                          Dilimizde bazı sözcüklerde kullanılan “ki”ler
                                                   sözcükle kalıplaşmış olduğundan sözcük-
           Türkçede kullanılan üç farklı “ki” vardır.  ten ayrı yazılmaz. (sanki, oysaki, belki, me-
                                                   ğerki, hâlbuki, çünkü, mademki)
           Sıfat yapan “-ki”:
                                                   „  Kim bilir belki yarın belki yarından da yakın.
           Eklendiği  sözcüğe  bitişik  yazılır.  Eklendiği   „  Oysaki adam hiç katil birine benzemiyordu.
           sözcüğe aitlik anlamı katar. Cümleden çıkarıl-
           dığında anlam bozulur. Ek halindedir.   Kişi ve işaret zamirlerinden sonra gelen “ki”
           „  Alt satırdaki cümleler oldukça güzel.  de bağlaç olup ayrı yazılır:
           „  Evdeki çiçekleri sulamalısın.        „  Bizler ki o Fatih’in evlatlarıyız.
           „  Akşamki düğüne hep beraber gittik.   „  Vaziyet o ki bu iş olmayacak.
                                                   „  Sen ki sınıfta kaldın artık bisikleti unut.
           İlgi zamiri olan “-ki”:                 “ki” bağlacı şüphe ve pekiştirme göreviyle
           Ek  halindedir.  Sözcüğe  bitişik  yazılır.  Daima   de kullanılabilir:
           bir  ismin  yerini  tutar  ve  cümleden  çıkarılırsa   „  Çağırsam, benimle gelir mi ki?
           anlam bozulur.
                                               -533 -
   29   30   31   32   33   34   35   36   37   38   39