Page 19 - 2024 kültür ve turizm bakanlığı folklor araştırmacısı konu

TÜRKÇE VE DİL BİLGİSİ 15. ÜNİTE
YAZIM KURALLARI
1. BÖLÜM

DATA YAYINLARI
EKLERİN VE BAĞLAÇLARIN „ Benim kalemim bozuk, seninki sağlam. (se-
YAZIMI nin kalemin)
„ Sınıftakiler beni beklesinler. (öğrenciler)
-KEN EKİNİN YAZIMI „ Bizimki işten ayrılmış. (kişi)
Büyük ünlü uyumuna uymayan bu ekin aslı
“iken”dir. Getirildiği sözcüğün son sesi ne Bağlaç olan “ki”
olursa olsun ince yazılır:
Sözcük gruplarını ya da cümleleri anlam ilgi-
„ okur-ken, yazar-ken, gelir-ken, söyler-ken...
siyle birbirine bağlayan “ki” bağlacı her zaman
İstenildiği takdirde “iken” olarak ayrı da yazı- ayrı yazılır. Cümleden çıkarıldığında cümlenin
labilir: anlamı bozulmaz. Yüklemden ve çekimli fiiller-
den sonra gelen “ki”ler daima bağlaçtır.
„ okur iken, yazar iken, gelir iken, söyler iken...
„ Türk dili dillerin en zenginlerindendir, yeter ki
NOT bu dil şuurla işlensin.
„ Hava o kadar güzel ki kendimi sokağa attım.
İken ünlüyle biten kelimelere ek olarak geti- Sandım ki çok değer veriyor bana.
rildiğinde başındaki “i” ünlüsü düşer ve ara- „
ya “y” ünsüzü girer: „ Bu sonuca bakarak şöyle diyebiliriz ki güzel
işler başarmışız.
„ okulday-ken (okulda iken)
„ yolday -ken (yolda iken)
NOT

“Kİ”NİN YAZIMI Dilimizde bazı sözcüklerde kullanılan “ki”ler
sözcükle kalıplaşmış olduğundan sözcük-
Türkçede kullanılan üç farklı “ki” vardır. ten ayrı yazılmaz. (sanki, oysaki, belki, me-
ğerki, hâlbuki, çünkü, mademki)
Sıfat yapan “-ki”:
„ Kim bilir belki yarın belki yarından da yakın.
Eklendiği sözcüğe bitişik yazılır. Eklendiği „ Oysaki adam hiç katil birine benzemiyordu.
sözcüğe aitlik anlamı katar. Cümleden çıkarıl-
dığında anlam bozulur. Ek halindedir. Kişi ve işaret zamirlerinden sonra gelen “ki”
„ Alt satırdaki cümleler oldukça güzel. de bağlaç olup ayrı yazılır:
„ Evdeki çiçekleri sulamalısın. „ Bizler ki o Fatih’in evlatlarıyız.
„ Akşamki düğüne hep beraber gittik. „ Vaziyet o ki bu iş olmayacak.
„ Sen ki sınıfta kaldın artık bisikleti unut.
İlgi zamiri olan “-ki”: “ki” bağlacı şüphe ve pekiştirme göreviyle
Ek halindedir. Sözcüğe bitişik yazılır. Daima de kullanılabilir:
bir ismin yerini tutar ve cümleden çıkarılırsa „ Çağırsam, benimle gelir mi ki?
anlam bozulur.
-389 -